Ahmet Refik Altınay Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Kitapları, Hakkında Bilgi

ALTINAY, Ahmed Refik (1880-1937)

Türk tarihçi. II. Meşrutiyet’ten sonraki yazı ve çalışmalarıyla geniş okur kitlelerinin tarihe ilgi duymasında etkili olmuştur.

İstanbul’da doğdu. Beşiktaş Askeri Rüşdiyesi’ni, Kuleli Askeri İdadisi’ni ve Harbiye Mektebi’ni bitirdi. 1898’de teğmen rütbesiyle askeri rüşdiye coğrafya öğretmenliğine atandı. 1902’de Harbiye Mektebi Fransızca öğretmenliğine verilen Ahmed Refik, bu yıllarda Tercüman-ı Hakikat, ardından Millet gazetelerinin başyazarlığında bulundu. Askeri Mecmua’da yazarlık ve Balkan Savaşı sırasında askeri sansür müfettişliği yaptı. 1909’da Tarih-i Osmani Ercümeni üyesi olan Ahmed Refik, Balkan Savaşı sonrasında yüzbaşıyken kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. I. Dünya Savaşı’nda aynı rütbeyle yeniden orduya alındı. Savaş sırasında Anadolu’da ve İstanbul’da çeşitli görevler yürüten Ahmed Refik, savaş sonunda kesin olarak emekliye ayrıldı. 1918’den başlayarak İstanbul Darülfünunu’nda Osmanlı tarihi okuttu. 1924’te Türk Tarih Encümeni başkanlığına getirilen ve daha sonra bu kurulda üye olarak çalışan Ahmed Refik’in öğretim üyeliği, 1933’teki üniversite düzenlemelerine değin sürdü. Yaşamının son günleri güçlük içinde geçti. 1937’de İstanbul’da öldü.

Askeri okullardaki öğretmenlik görevleri boyunca yazı yaşamım da sürdüren Ahmed Refik, Mütareke yıllarında siyasetle de uğraşmış, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nda çalışmıştır. Irtika, Malumat, İkdam gibi gazetelerdeki yazıları, tarih ve askerlik kitaplarıyla tanınmış, özellikle II. Meşrutiyet’ten sonraki çalışmalarıyla ün kazanmıştır. Bilimsel çalışmalarının yanı sıra halkın anlayabileceği bir dil ve yöntemle çalışan Ahmed Refik’in tarih yazıları ve yapıtları geniş okur kitlelerinin bu alana ilgisini uyandırması açısından önemlidir. Ahmed Refik, bu bakımdan bir tarihçi olmasının yanı sıra, tarih edebiyatı yapmış bir yazardır. Bu tür kitaplarında kolay okunur, herkesin anlayabileceği bir anlatım egemendir.

Ahmed Refik Altınay’ın ikdam gazetesinde tefrika olarak ve art arda yayımladığı Lale Devri, Tarihi Simalar, Köprülüler, Felaket Seneleri, Kadınlar Saltanatı gibi yapıtları büyük ilgi görmüştür. Başta Yeni Mecmua olmak üzere, Hayat, Harb, Türk Tarih Encümeni ve Edebiyat Fakültesi dergilerinde çıkan yazıları ve yayımladığı tarihsel belgeler Osmanlı tarihi için değer taşımaktadır. Altınay, Silahdar Tari-hi’ni, Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin dokuzuncu ve onuncu ciltlerini ve benzeri yazma tarih metinlerini de yayımlamıştır. Seignobos’un üç ciltlik Medeniyet Tarihi başta olmak üzere çeşitli yapıtları Türkçe’ye çevirmiştir.

•    YAPITLAR: (başlıca): Meşhur Osmanlı Kumandanları, 1902; Baltacı Mehmed Paşa ve Büyük Petro, 1911; Büyük Tarih-i Umumi, 6 cilt, 1912; Kabakçı Mustafa, 1915; Köprülüler, 2 cilt, 1915; Lale Devri, 1915; Tarihi Simalar, 1915; Tesavir-i Rical, 1915; Bizans İmparatoriçeleri, 1915;Felaket Seneleri, 1916; Memalik-i Osmaniye’de Demirbaş Şarl, 1916; Kadınlar Saltanatı, 4 cilt, 1916-1923; Memalik-i Osmaniye’de Kral Rakoczi veTevabii, 1917; Sultan Cem, 1923; Türkiye Tarihi, 1923; Alimler ve Sanatkârlar, 1924; Sokullu Mehmed Paşa, 1924; Türkiye’de Mülteciler Meselesi, 1926, Bizans Karşısında Türkler, 1927; Anadolu’da Türk Aşiretleri, 1930; İstanbul Hayatı, 4 kitap, 1930-1935; Eski İstanbul, 1931; Osmanlı Devrinde Türkiye Madenleri, 1931; Turhan Valde, 1931; Türk Hizmetinde Tökeli İmre, 1932; Türk Mimarları, 1932; Türk İdaresinde Bulgaristan, 1933.

•    KAYNAKLAR: M. Gökman, Tarihi Sevdiren Adam Ahmed Refik Altınay 1978; R.E. Koçu, Ahmed Refik, 1938.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi