Ahmet Hamdi Akseki Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

AKSEKİ, Ahmet Hamdi (1887-1951)

Türk din bilgini ve diyanet işleri başkanı. İslam dininin bir biçim olarak anlaşılmasına karşı çıkmış, öz olarak benimsenmesi gereğini savunmuştur.

Akseki’de doğdu, aynı yerde öldü. Birçok din adamı yetiştirmiş bir ailedendir. İstanbul Fatih Medresesi’ni, daha sonra İlahiyat Fakültesi’ni bitirdi. Bir süre medresede hocalık etti. Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara’da öğretmenlikle görevlendirildi. Büyük Millet Meclisi’nin açılışından sonra Şer’iye vekilliğine getirildi. İstanbul Darülfünun müderrisi oldu. Diyanet İşleri başkanlığı görevinde bulundu.

Bütün çalışmalarını İslam dinini ilgilendiren konular üzerinde yoğunlaştıran Akseki, dinde biçimden, görünüşten çok öze bağlanma gereğini savundu. Ona göre, İslam dininin özünü oluşturan ilkelerle yaşama düzeni arasında bir bağlantının kurulması, bir uyumun sağlanması gereklidir. Din, kuru, katı kurallar yığını değil, diriliği olan bir inanç bütünüdür. Bu nedenle, İslam dini bir biçim olarak anlaşılmamalı, çağın gereksinimleriyle bağlantılı kılınmalı, uygulama alanına konmalıdır. İslamlık değişmezlik değil, barışseverlik, kardeşlik ve mutluluk isteyen bir kurumdur.Kişi yalmzTanrı’ya karşı sorumludur. Bireylerin, eylemlerinden dolayı birbirini uyarma, birbirine doğru yolu gösterme görevi vardır; ancak, Tanrı adına birbirini suçlama, yargılama yetkileri yoktur. Bütün inanmışlar kardeştir; Tanrı katında birbirine eşittir. İnancından dolayı, kimsenin kimseyi baskı altına alması doğru değildir.

Akseki, bütün çalışmalarında, İslam ahlakına dayanan, dini bir yol gösterici olarak anlayan ilkeye bağlanmış, yapıtlarında bu konuları işleyerek etkisini sürdürmüştür. Halkı, din konularında aydınlatma düşüncesiyle, kolay anlaşılan bir dille yazılan yapıtları, uzun süre, öğretim kuramlarında ders kitabı olarak okutulmuştur. Dinle toplum işlerinin, ulus yönetiminin ayrılması, dinin iç aydınlığı sağlayan bir kaynak olarak anlaşılması görüşünü savunan Akseki laiklik ilkesine karşı çıkanların sağlam bir anlayış temeline dayanmadıklarını da ileri sürmüştür.

•    YAPITLAR (başlıca): Bilinmesi Elzem Hakikatler, 1916; Dini Dersler, 1920; Ahlak Dersleri, 1921; Askere Din Dersleri, 1925; İslam Dini Fıtrîdir, 1925; Köylüye Din Dersleri, 1928; İslam Dini, 1933.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi