Ahmedî

Ahmedî. Türk Divan Şiirinin kurucusu kabul edilen 14. asırda yaşamış şair. Nerede ve ne zaman doğduğu hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte kaynaklarda Amasya’da doğduğu; bununla birlikte Sivaslı veya Germiyanlı olduğuna dair bilgiler vardır. 1334 yılında doğduğu tahmin edilmekte, İbn-i Arabşah’a göre şair 1413 yılında Amasya’da vefat etmiştir.

Asıl adı Tâceddîn İbrâhîm bin Hızır’dır. Kardeşi de şairdir (Hamzavî). Şiirlerinde Ahmedi mahlasını kullanmış ve bununla şöhret bulmuştur. Önce Anadolu’da sonrasında Mısır’da olmak üzüere dinî ilimler yanında tıp, astronomi, geometri eğitimi de görmüştür. Molla Fenari gibi ünlü alimlerle arkadaşlık yapmış, sonra Anadolu’ya dönerek Kütahya’ya yerleşmiştir. Yazdığı şiirleri Germiyanoğlu şehzadesi Süleyman’a sunmuş ve iltifat görmüştür. (Yıldırım) I.Bayezid yanında da bulunan şair, Ankara Savaşı sonrasında Timur’un yanında kalmıştır.. Daha sonra Süleyman’ın emri ile yazmış olduğu Tervih-ül Ervah’ı I.Mehmed’e takdim etmiştir.

Edebi Kişiliği
14. yüzyıl divan şiirinin asıl kurucusu ve üstadı sayılır. Gerek divan şiiri ve gerek mesnevi tarzında eserler veren şair, dini konuları işlediği şiirlerinde, tasavvufa geniş yer vermiştir. Günlük hayatın diğer taraflarını konu alan şiirleri de vardır. Gazel, kaside ve mesnevilerindeki sanat düzeyi ve söyleyişi çağının diğer şairlerinden üstündür. Bir diğer özelliği de, çok eser vermiş olmasıdır. Her konudaki çok geniş kültürü, doğu mitolojisi ve İran edebiyatı üzerindeki bilgisi, Ahmedi’ye hem kolay, hem de çok yazmak imkanını vermiştir.

Eserleri
İskendername‘yi, Emir Süleyman’a sunmak için kaleme aldı. Bu eserde Makedonyalı İskender’e ait tarihi rivayetleri toplamıştır. Ancak Emir Süleyman’ın ölümü üzerine, (Yıldırım) I.Bayezid’in oğullarından Süleyman Çelebi’ye takdim etmiş ve eserin sonuna, Dasitan-ı Tevarih-i Müluk-ı Al-i Osman adlı manzum bir Osmanlı Tarihi yazmıştır. Bu kısmın ilk Osmanlı Tarihi olması açısından tarih ve edebiyat adına büyük önem taşır. Her iki kısımla birlikte eser 10.000 beyte yer vermektedir.

Cemşid-ü Hurşid, İran şairi Selman Saveci’nin aynı isimli eseri esas alınarak yazılmıştır. 5000 beyte
yer veren eser, telif hükmündedir. Çünkü Selman’ın eseri 2700 beyit tutarındadır. Bu durumda şair
eserin Farsçasını esas almakla beraber, kendisinden de pek fazla ilavelerde bulunarak eseri genişletmiş
ve tercüme kokusunu ortadan kaldırmıştır.

Tervih-ül Ervah, 4000 beytlik büyük bir mesnevidir.

Türkçe Divân, Ahmedi şiirindeki asıl sanatını bu eseri ile göstermiştir. Altı nüshası bulunan eser, dokuz bin
beyt civarındadır.

Hayrat-ül-Ükala, Kaside-i Sarsari şerhi, Mirkat-ül-Edeb, Mizan-ül-Edeb, Mi’yar-ül-Edeb isimli
eserlerinden başka birçok şiirleri de vardır.

Hevayı gör ki, nice hoş hevadur
Cihan, kuşlar ününden pür nevadur
Nikab ile gelir gülzara gonca
İrahmet ona kim ehl-i hayadur
Başına urdu nerkis, tac-ı zerrin
Bugün kim, lale, yakuti kavadur
Çiçeklerle çemen öyle bezenmiş
Ki cennet dir isen ana revadur
Heva, müşk-i hıta oldu, eğer sen
Mey-i gülrengi terk etsen hatadur
Gülü bülbül arasında işit kim
Gece, subha değin ne maceradur