Edebi ŞahsiyetlerFelsefe Yazıları

Ahmed Hamdi Akseki Kimdir, Hayatı, Eserleri, Çalışmaları

İslam bilgini.1887 yılında Antalya ili Akseki ilçesi Güzelsu Beldesinde doğdu, 9 Ocak 1951’de Ankara’da öldü. İlk derslerini babası Mahmut Efendi’den sonra da Mecidiye Medresesinde Müderris Abdurrahman Efendi’den okudu. Karamanlı Süleyman Efendi’nin medresesinde tahsiline devam etti. Daha sonra İstanbul’a geldi ve Dersiam Bayındırlı Muhammed Şükrü Efendi’den icazet aldı. Medresetü’l Mütehassisin’de 3 sene okudu, doktora imtihanını vererek birincilikle mezun oldu. Henüz 32 yaşında iken 3 fakülteyi tamamlamıştı.

İstanbul’da Fatih Medreseleri’nde okuduktan sonra İlâhiyat Fakültesi’ni bitiren Ahmed Hamdi Akseki, bir süre medreselerde müderrislik yaptı, Heybeliada Mekteb-i Bahriye-i Şahane Akaid-i Dini’ye muallimliğine tayin edildi. Burada okuttuğu dersler, “Dini Dersler”, adı ile üç cilt olarak Sebilürreşad Kütüphanesi tarafından bastırıldı. Kurtuluş Savaşı yıllarında öğretmen olarak Ankara’ya tayin edildi, sonra Şer’iye Vekâleti’nde görev aldı. Dârü’l-fünun’da müderrislik yaparken İslâm dini, özellikle ilâhiyat konusunda dersler veriyordu. 1935’te Dârü’l-fünun yeni bir kanunla üniversite haline getirilince görevinden aynldı  ve sadece din alanında çalışmağa başladı. 1924 yılında Diyanet işleri Başkanlığı çalışmaya başlayan Akseki, çeşitli aşamalardan sonra 1939 yılında Diyanet İşleri Başkan Yardımcılığına tayin oldu. A.Hamdi Akseki, M.Şerafeddin Yaltkaya’nın ölümünden sonra Diyanet İşleri Başkanlığına kadar yükseldi.  Arapça, Farsça ye İngilizce bilen Akseki, resmi hizmeti yanında, ilmi çalışmalarını da ihmal etmedi ve 70 kadar eser yazdı. Tüm çalışmaları İslâm dini üzerinedir. İslâm dininin yapısı, ilkeleri, şeriat kuralları, itikad, ibadet, İslâm felsefesi, İslâm dini ile öbür dinler arasıdaki benzerlikler, farklar, İslâm dininin doğuş nedenleri, özellikleri, İslamın yayılışı, dünya üzerindeki dağılımı  eserlerinde işlediği konulardandır. Bütün İslâm bilginlerinin çalışmalarını izleyerek Türkçeye çeviren Akseki, özellikle hintli İslâm alimlerinin, İslâm dinini eleştiren yabancı bilginlere verdikleri cevapları Türkçeye tercüme için çalıştı.

edebiyat/ahmed-hamdi-akseki

Akseki, İslâm dininin, özellikle Kur’an’ın, şeriat kurallannın yanlış anlaşılmaması için konuşma ve derslerinde açık ve duru bir dil kullanıyordu. Harf  devriminden sonra  yazılarını, medrese diliyle değil zamanının konuşma diliyle yazdı. İslâm dininin çıkışından yayılış dönemine kadar geçirdiği evreleri araştınp aydınlığa çıkarabilmek için İslâm tarihiyle  ilgilendi. Yazılarında ve derslerinde, İslâm mezheplerin ortaya çıkışını, mezhepler arasındaki yorum ve görüş farklılıklarını, ibadet konusundaki davranışlarını  anlattı. Akseki’ye göre İslâm dini erdem ve iyi ahlâk dinidir. İslamda akılla iman birbirini gerektiren ve tamamlayan iki unsurdur. İslâm diniyle bağdaşmayan hurafeler, bağnazlıklar dinimize sonradan girmiştir ve bütün bunların İslâm’ın temel kitabı olan Kur’an’la bir ilgisi yoktur. Cumhuriyet’in kurulmasından sonra Atatürk devrimlerinin uygulanmağa başlamasından sonra şeriata ve hilâfete bağlı kalıp devrimlere tavır alan alimlerin karşın, Akseki’nin bu yöndeki tavrı nötr oldu.

Ahmed Hamdi Akseki’nin Hayatından İlginç Birkaç Detay:

  • Ahmet Hamdi Akseki’nin, Kuran-ı Kerim mealini Atatürk’ün isteği ile yazdığını (Cemal Kutay, Rönesans Dergisi, Şubat 1991, s.20)
  • Ahmet Hamdi Akseki’nin, Askere Din Kitabı isimli eserini Fevzi Çakmak’ın talebi üzerine Atatürk’ün isteğiyle yazdığını …
  • Ahmet Hamdi Akseki’nin, Necip Fazıl Kısakürek’in lise öğretmeni olduğunu …
  • 18 yaşlarındayken İstiklal marşı şairimiz Mehmet Akif Ersoy’dan Arap Edebiyatı dersi aldığını …
  • 1946 senesinde Bülent-Rahşan Ecevit çiftinin nikahını kıydığını …

 

Eserleri

  • Namaz Sürelerinin Türkçe Tercüme ve Tefsiri
  • Ahlak Dersleri
  • İslam Dini/İtikat, İbadet ve Ahlak  – 1928
  • Askere Din Dersleri
  • Öğretmen Ve Öğrencilere Yardımcı Açıklamalı Din Dersleri
  • Ülema-yı İslamiyeye Bir Sual ve Abdullah Gemilyan Efendinin Cevabı
  • Dini Dersler (3 Kitap) – 1927
  • Hatemü’l-Enbiya Hakkında En Çirkin Bir İsnadın Reddiyesi
  • Vel-Asr Tefsiri
  • Bulgaristan Mektupları  (Hatırat)
  • Yavrularımıza Din Dersleri
  • İslam Fıtri Tabii ve Umumi Bir Dindir
  • Namaz Sürelerinin Türkçe Tercüme ve Tefsiri
  • Ahlak İlmi ve İslam Ahlakı
  • Yeni Hutbelerim
  • Köylüye Din Dersleri
  • Peygamberimiz Hz. Muhammed ve Müslümanlık