Tarih

Ahmed Celaleddin Dede Kimdir, Hayatı, Mutasavvıf

Ahmed Celâleddin Dede. (1853-1946) Galata Mevlevîhanesi’nin son şeyhî, şair ve musikişinas.

Gelibolu’da doğdu. Gelibolu Mevlevîhanesi şeyhi Hüseyin Azmi Dede’nin oğ­ludur. 1870’te babası Mısır Mevlevîhanesi’ne tayin edilince onunla birlikte Mı­sır’a gitti. Orada bir yandan Câmiü’l-Ezhere devam ederken bir yandan da ba­zı hocalardan özel dersler aidi; dergâh­ta da edebiyat ve mûsiki bilgisini iler­letti. Bu arada klasik mûsiki ile Mevlevî âyin ve na’tlannı, ayrıca Mısır hıdivinin kölesi neyzen Mehmed Subhi Bey’den ney üflemesini öğrendi. Manastırlı Nailî Efendi’den Farsça dersleri aldı. 1873’te yirmi yaşlarında çileye girdi. Çilesi­ni tamamladıktan sonra bir süre Kahire Mevlevîhanesi’nde kudümzenbaşılık ve neyzenbaşılık yaptı; devrin seçkin ney­zenleri arasına katıldı. 1893’te babası­nın ölümü üzerine İstanbul’a geldi. Üs­küdar’daki evinde uzunca bir süre mün­zevi bir hayat yaşadı. 1908’de önce vekâleten, daha sonra asaleten Üskü­dar Mevlevihanesi’ne şeyh ve mesnevihan oldu. 1910da Atâullah Efendi’nin vefatı ile Galata (Kulekapısı) Mevlevîhanesi şeyhliğine ve mesnevihanlığına ge­tirildi. Tekkelerin kapatılmasına kadar (30 Kasım 1925) bu görevi yürüttü. So­yadı kanunundan sonra Baykara soya­dını alan Ahmed Celâleddin Dede’nin kabri Karacaahmet Mezarlığı’nda Miskinler Tekkesi’nin arkasındadır.

Mesnevihan olarak uzun süre Mes­nevi okutan, derin bir tasavvuf bilgisi yanında geniş mûsiki bilgisine de sahip olan Ahmed Celâleddin Dede na’thanlık da yapmıştır. Kaynaklarda, Hamparsum ve Batı notalarını da çok iyi bildiği ve kıymetli bir nota koleksiyonuna sahip bulunduğu da belirtilmektedir. Genç yaştan itibaren şiir ve edebiyatta da meşgul olmuş, ancak bir divançe doldu­rabilecek sayıdaki şiirlerini ise bir araya getirmemiştir.

DİA