Ahi Hasan kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Ahi Hasan kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: XIV. yüzyılın başlarında Bilecik ve Bursa bölgesinde yaşamış Ahi önderlerindendir. Âşıkpaşazâde’de “Edebâli’nin kardeşinin oğlu” ve İdris-i Bitlisi’de ise Ahi Hasan’ın babasının adı “Ahi Şemseddin” olarak kayıtlıdır. Bu bilgilerden Ahi Hasan’ın babası Şemseddin’in, Osman Bey’in kayınatası Edebâli’nin kardeşi olduğu, oğlu Hasan’ın da bu çevrede yetiştiği anlaşılıyor. Nitekim Oruç Bey, Osman Gazi zamanında duası müstecab azizler içinde “kayın atası Edebâli, Muhlis Paşa, Âşık Paşa ve Ahi Hasan ile Elvan Çelebi’nin babası vardı” ifadesini kullanır. Bu ifadelerden Ahi Hasan’ın ihlaslı bir insan olarak Osman Bey’in yanında ve yakınında bulunduğu anlaşılır. Osmanlı kroniklerindeki verilere dayanarak Uzunçarşılı, Orhan Bey’in Bursa kuşatması esnasında Ahi Hasan’ın da bulunduğunu aktarırken, Âşıkpaşazâde Bursa’nın fethindeki rolünü, “Ahi Hasan yanındaki insanlarla birlikte burca tırmandı” ifadesiyle açıklar.
Ahi Hasan ve çevresi, Bursa’nın fethinden sonrada bu şehrin imar faaliyetlerinde önemli rol oynamışlardır. Nitekim Neşri’nin “Beg sarayına yakın bir yerde kendüye bir zaviye yaptırdı” ifadelerinden şehrin inşasında da yer aldığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan Ahi Hasan ve tekkesi, sadece şehrin inşasında değil, aynı zamanda Osmanlı yönetiminin, siyasetinin ve hatta beyinin belirlendiği yer olmuştur. Âşıkpaşazâde’deki “ol zamanda olan azizler bilece cem ” olmuştu ifadesi, tekkenin ve Ahi Hasan’ın siyasî yapıya yakınlığını ve belirleyici bir unsur olduğunu gösterirken, Osman Bey vefat ettiği zaman oğulları Alâeddin ve Orhan Gazi ve devletin ileri gelenleri, Ahi Hasan’ın tekkesinde toplanarak hem Osman’ın terekesini ortaya çıkarıp hem de oğulları arasındaki görev dağılımını sağlayarak Orhan Gazi’nin bey olarak meşruiyetini sağlamışlardır. Kroniklerde bu mealdeki bilgiler devletin bu süreçteki inşasında Ahi Hasan ve taraftarlarının önemli rol oynadığını göstermektedir. Ahi Hasan’ın ne zaman vefat ettiği ve ailesi ile ilgili bilgiye rastlanmamıştır. Ancak Bursa’da bulunan Muradiye Külliyesi restorasyon çalışmaları esnasında (Aralık 2013) oğlu Ahi Mehmed’e ait sanduka şeklindeki mezar taşı bulunmuştur. Mezar taşındaki: El-Merhum eş-Şehid Ahi Mehmed bin Ahi Hasan 788 kaydından 1386 yılında Ahi Mehmed’in öldüğü anlaşılmaktadır.
H. Mustafa ERAVCI
Kaynak: Ahi Ansiklopedisi, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ankara, 2014