Kimdir

Ahi Ahmed Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Ahi Ahmed Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Fatih ve ikinci Bayezid devri fazilet sahibi tabiblerinden Şirvani Mevlana Kemal’in oğludur. Tıb ilmini babası ile meşhur hekim Kutbuddin ve Altunizade’den tahsil etmiştir. Tahsilden sonra Edirne Darü’ş-şifa’sı tabibliğine ve sonra da İstanbul’daki Darü’s-Sıhha’ya baş-tabib tayin olunmuştur. Biraz sonra «ReIsü’l Etıbba» olmuştur. 930/1524 tarihinde hac’dan avdetinde Mısır’da vefat ederek imamı Şafi’i yakınına defn edildi. İstanbul’da cami’i ve Edirne’de hamamı vardır. (Risale-i Hısatü’l-Keliyy vel’l Mesane) ismi ile böbrek ve mesanede hasıl olan taşlara dair on bab üzerine müretteb yazdığı Türkçe tıbbi eseri zamanı tabiblerinin takdirine mazhar olmuştur. Tıb’tan meşhur (Mucez)’i de terceme etmiştir. Edirne vilayetindeki Ahi-Çelebi Kasabası kendisine arpalık olarak verilmişti.

Kaynak: Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir Bey, Meral Yayınevi, 3. Cilt.

Ahî Ahmed Çelebi kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: ( ? -1523) Osmanlı hekim. Böbrekte ve diğer organlarda oluşan taşların etiyolojik açıklamasını yaptı. II. Mehmed ve II. Bayezid dönemi hekimlerin­den Şirvanlı ya da Tebrizli Mevlana Kemal’in oğlu­dur. Doğum yeri ve tarihi kesin olarak bilinmiyor. Yalnız, 1463 yılma doğru babasının İstanbul’a gelip hekimliğe başladığı sıralar Ahî Ahmed’in 28 yaşında olması, 1435’te doğduğuna bir kanıt olabilir.

Hekimliği babasından, ayrıca devrin ünlü hekim­leri Kutbeddin ve Altunizade’den öğrendi. Fatih Darüşşifa’sında hekimlik yaparken II. Bayezid’in güve­nini kazanıp önce padişahın yemeklerini denetledi, sonra hekimbaşılığa atandı. 1523’te Hac’dan döner­ken Mısır’da ölen Ahî Ahmed Çelebi, Çorlu, Hayra­bolu, Edirne ve Şile’deki köylerinin gelirini Medine’ ye ve istanbul’da yaptırdığı kendi adını taşıyan camiye vakfetti.

Ahî Çelebi, Türkçe yazdığı ve on bölüm halinde düzenlediği Risale-i Hasadü’l-Külye ve’l-Mesane adlı kitabında sidik torbası ve böbrek taşlarının oluşum nedenlerini, 16.yy’da geçerli olan “hılt” teorisine dayanarak açıklamaya çalışır. Ahî Çelebi’ye göre, bu taşların oluşumundan, vücuttaki kan, safra, irin ve balgam gibi dört suyuktan biri sorumludur. Suyuk dengesinin bozulmasına yol açarak taş oluşumunu hazırlayan cn önemli etken olarak da beslenme bozukluğunu gösterir.

Ahî Çelebi ayrıca, Ibn Sina’nın el-Kanun fi’t-Tıb adlı kitabına İbnü’n-Nefis’in yazdığı Mucez el-Kanun adlı şerhi Türkçe’ye çevirmiş, çevirinin önsözünde Arapça ve Farsça tıp kitaplarının yanında Türkçe tıp kitaplarının azlığını belirterek, Türkçe bilim dilinin gelişmesi gereğini vurgulamıştır.

YAPITLAR:

Risale-i Hasadü’l-Külye ve’l-Mesane, (ö.s.), 1948.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 2. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983