Edebi Şahsiyetler

Ah­med b. Ebü’l-Havari Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

AHMED b. EBÜ’L-HAVÂRÎ (ö. 246/860) İlk devir sufîlerinden.

Babasının adı Abdullah, dedesinin adı Meyrnûn olup aslen Küfelidir. 164’te (780-81) doğdu. Şam’da yaşadı. Uzun yıllar ilim tahsiliyle meşgul oldu. Ebû Abdullah Saîd en-Nibâcî, Ebû Bekir b. Ayyaş ve Ahmed b. Âsim el-Antâkî ile görüştü.  Ebû  Süleyman ed-Dârân’nin müridi oldu. Süfyân b. Uyeyne ve Bişr b. Seri’nin sohbetlerine katıldı. Cüneyd-i Bağdadînin takdirini kazandı. Haris el-Muhâsibfnin de yakın dostu olan Ah­med b. Ebü’l-Havâri’nin zühd devri ta­savvufunun hemen bütün konularına dair sözleri vardır. Tasavvufi konuları tahlilî bir görüş ve ilginç ifadelerle sun­ması en önemli özelliğidir. Hanımı Râbiatü’ş-Sâmiyye de tabakat kitapların­da adı geçen bir zahidedir.

Otuz yıl kadar ilimle meşgul olduk­tan sonra, rabbine ulaştığını ve bu yol­da bir vasıta olarak gördüğü kitapları­na artık ihtiyacı kalmadığını söyleyerek onları denize atması, tasavvuf tarihi ba­kımından önemli bir hadise olup başta İbnü’l-Cevzî olmak üzere bazı âlimler ta­rafından tenkit edilmiştir. Abbasî Hali­fesi Me’mûn döneminde çağdaşı bazı âlimler gibi halku’l-Kur’ân mesele­sinden dolayı sorguya çekildi ve Ahmed b. Hanbel ile birlikte bir ara hapse de atıldı. Ahmed b. Hanbel ile sohbetlerde bulunan ve hadis ilminde güvenilir bir râvi olan Ahmed b. Ebü’l-Havâr’nin ri­vayet ettiği hadislerden kırk kadarı Hilyetü’l-evliyâ’da yer almıştır. Yahya b. Maîn. İbn Ebû Hatim, Zehebî gibi hadis münekkitleri kendisini övgüyle anarlar. Ebû Dâvûd, İbn Mâce, Ebû Zür’a ed-Dımaşki ve Ebû Zür’a er-Râzî ondan ha­dis rivayet etmişlerdir.

TDV İslam Ansiklopedisi