Ağzıkarahan Nerede, Tarihi, Mimari, Özellikleri

Ağzıkarahan. Aksaray – Kayseri yolu üzerinde Hoca Mes’ûd b. Abdullah tarafından yaptırılan han.

Kitabelerine göre, kapalı bölümü (hol) 628’de (1231) Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad zamanında, açık avlusu ise II. Gıyâseddin Keyhusrev’in ilk saltanat yıllarında 634’de (1237) ta­mamlanmıştır. Anadolu Selçuklu kervan­sarayları içinde ağır payandası, köşe kuleleri ve avlunun yan eksenine alınmış taçkapısı ile kale görünümüne en çok sahip olanıdır. Tamamen kesme taştan yapılan binanın açık avlu bölümü dört eyvan şemasını yaşatır. Girişin yanında­ki bölümler açık revaklar şeklinde, kar­şıdaki kanatlar ise eyvan çevresinde kapalı mekânlar halinde teşkilâtlanmıştır. Avlunun ortasında, iki yandan basamak­larla çıkılan sultan hanlarının fevkanî ve kübik köşk mescidi bulunmaktadır. Ka­palı bölüme geçilen içteki taçkapı da dıştaki gibi geometrik motiflerle süs­lenmiştir. Bu yapıda bitki motiflerinin kullanılmayıp bütün taş süslemelerin geometrik oluşu dikkati çekmektedir. Taçkapıların süsleme ve tasarım düzen­leri ile Aksaray Sultan Hanı ve Karatay Hanı’nın taçkapılanndaki düzenlemeler arasında benzerlikler bulmak mümkün­dür. Ağır payeleri birleştiren kemerler üzerinde orta eksene dik gelişmiş to­nozlu altı nef ve eksen üzerinde aydın­lık kubbesi bulunmaktadır. Bu kubbe de avludaki köşk mescidin kubbeleri gi­bi mukarnaslıdır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi