Ağraz’ü’s-Siyase Kitabı, Yazarı, Muhtevası, Hakkında Bilgi

AĞRAZÜ’S-SİYASE
 
Burhâneddin es-Semerkandî’nin Celâleddin Kılıç Tamğaç Han’a ithaf ettiği devlet yönetimine dair Farsça eseri.

Müellifinin Ağrâz’ü’s-siyâseti iğrâzi’r-riyâse (devlet başkanı olmanın siyasî gayeleri) olarak adlandırdığı eseri, çağ­daşı ve meslektaşı Muhammed Avfî ile. onun Lübâbü’l-elbâb’ımn naşiri Mu­hammed b. Abdülvehhâb-ı Kazvînî İcrâz’ü’r-riyâse ti ağrâzi’s-siyâse, Kâtip Çe­lebi ve ondan faydalananlar ^grazıi’s-siyâse ti Hlmi’r-riyâse, Zebîhullah Safa ise Ağraz’ü’s-sîyâse ti frâzi’r-riyâse gibi farklı adlarla zikrederler. Semer-kandî, sanatkârane bir üslûpla kaleme aldığı bu eserinde Hz. Yûsuf, Hz. Süley­man ve Hz. Muhammed gibi büyük pey­gamberlerin, Hulefâyi Râşidîn ve Amr b. As gibi sahâbîlerin yanı sıra, eski İran Hükümdarı Cemşîd’den başlayıp hizme­tinde bulunduğu ve sarayında sâhib-dîvân-ı resâil olarak görev yaptığı Celâ­leddin Kılıç Tamğaç Han (ö. 600/1204) zamanına kadar, çeşitli milletlere ve ha­nedanlara mensup adalet ve fazilet tim­sali yetmiş beş kadar meşhur hüküm­darın örnek davranışlarını anlatmış, on­ların muhtelif gayelerle söyledikleri hik­metli sözlerin açıklamasını yapmıştır. Bu arada tıbbî vb. pek çok meseleye de te­mas etmiştir. Eserinde Eflatun ve Aris­to gibi düşünürlerin siyaset felsefeleri­ne de yer veren Semerkandî, Ağrâzü’s-siyâse’nin hemen hemen bütün bölüm­lerini Arapça, Farsça şiir ve örneklerle süslemiş, gereken yerlerde âyet ve ha­disler zikretmiştir.

Henüz neşredilmemiş olan Ağrâzü’s-siyâse’nin altı yazma nüshası bilinmek­tedir. Bunların en iyisi, Süleymaniye Kütüphanesindeki son tarafı eksik nüshadır.