Sosyoloji

Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu, Samsun Örneği

Mehmet
Aydın –
Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu, Samsun Örneği

Anadolu ağızları ile ilgili çalışmalar 19.
yüzyılın sonlarında başlamıştır.

Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların
daha verimli olan dönemi 1940 yılından sonra başlar.

Ağız araştırmalarında Türkiye’deki içgöçlere
vurgu yapılmamıştır.

Ağızlar standart dil gibi okullarda
öğretilmez ve çeşitli ölçülerde de olsa standart dilin baskısı altındadır.

“Türkiye’de köylerden kentlere doğru
içgöçün başladığı, doruklarına ulaştığı ve sonra yavaşladığı dönem 1950-1985
arasındaki 35 yıldır.” (Akşit, 1998: 25)

‘İtme’ nüfusun yaşadığı kırsal yerleşim
alanlarının göçe yol açan, göçü doğuran şartlarıdır. Toprak yetersizliği, geçim
sıkıntısı, nüfus artışı, gelenek ve törelerin baskısı, sosyo-kültürel etkenler
vb. kırsal yerleşim alanlarının nüfusu iten etkenleridir” (Gürbüz, 2006:
211). “Bunun tersine ‘çekme etmenleri’ gidilen yerlerin göçmenleri çeken
özellikleridir; örneğin gelişen emek pazarı, daha iyi yaşama koşulları ve düşük
nüfus yoğunluğu başka bölgelerdeki göçmenleri çekebilmektedir” (Giddens,
2008: 570).

Samsun’a
Göçler

Tarihsel süreç içinde göç çeşitlerinin
neredeyse tamamı Samsun’da görülmüş ve yaşanmıştır. Bunlardan muhaceret ve
mübadele gibi göçler tarihte kalmış, buna karşılık mevsimlik göçler, kırdan
kente göç, iller arası göç ve yurtdışına göç bütün hızı ile devam
etmektedir.” (Yılmaz, 2007: 291).

Samsun ve ilçelerinde yerli nüfusun yanında
kabaca üç göçmen grubundan söz edilebilir.

1.Samsun ve ilçelerine Cumhuriyetten önce
Kırım ve Kafkaslardan gelen göçmenler.

2.Cumhuriyet’ten hemen sonra yapılan büyük
mübadele ile Samsun ve ilçelerine yerleştirilen Balkan mübadilleri.

3.Samsun ve ilçelerine 1950’li yıllardan
sonraki süreçte yakın illerden gerçekleşen içgöçler sonucu yerleşenler.

Metin
içi kaynaklar

Akşit, Bahattin (1998). “İçgöçlerin Nesnel ve Öznel Toplumsal
Tarihi Üzerine Gözlemler Köy Tarafından Bir Bakış”, Konferans Türkiye’de
içgöç Bolu Gerede 6-8 Haziran 1997, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı,
İstanbul 1998.

Giddens, Anthony (2008). Sosyoloji, Yayıma Hazırlayan: Cemal Güzel,
Kırmızı Yayınları, İstanbul.

Gürbüz, Şefika (2006). “Kırdan Kente Zorunlu Göçün Nedenleri ve
Sonuçları”, Uluslararası Göç Sempozyumu Bildirileri, Zeytinburnu Belediye
Başkanlığı Yayını, İstanbul 2006, s. 211-214.

Yılmaz, Cevdet (2007). “Samsun ilinde Nüfus Hareketleri”,
Geçmişten Geleceğe Samsun 2. Kitap Editör: Cevdet Yılmaz, Samsun, s. 295-322

Aydın, Mehmet. (2011), “Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu Samsun Örneği,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler
Kitabı, Cilt: 1, s. 363-366, Samsun
2012