Edebiyat

Agehi Mansur Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği

Agehi Mansur. (ö. 985/1577) Divan şairi.

Rumeli’de Vardar Yenicesi’nde doğ­du. Hayat hakkında fazla bilgi yoktur. Bazı tezkirelerde medrese öğrenimin­den sonra Kaptan Piyâle Paşa’nın mai­yetinde donanmada görev yaptığı kaydedilmekte, ayrıca “Hoca Kaynı” laka­bıyla tanınan Mahmud Çelebi’nin yanın­da mülâzım olduğu bilinmektedir. İstan­bul ve Gelibolu’da müderrislik ve kadı­lık yaptı. Kadılıktan mâzul iken vefat etti. Kafzâde Fâizî, “Âgehiye kıla rah­met Mennân” mısraını onun ölüm tarihi olarak göstermektedir (985/1577).

Faziletli, cömert, hoşsohbet rind, âlim ve zeki bir kişi olan Âgehînin mi­zah kabiliyeti oldukça yüksek bir şair olduğu kaynaklarda zikredilmektedir. Az yazmış olmasına rağmen divan şair­lerinin kudretlilerinden kabul edilmiştir. Mürettep bir divanı bulunmamakta, şi­irlerine çeşitli mecmualarda rastlan­maktadır. Mahallî bir renk taşıyan âşı­kane duyguların denizcilik tabirleriyle anlatıldığı orijinal bir kasidesi şaire bir hayli şöhret kazandırmıştır. Otuz bir beyitten meydana gelen kaside, bugün unutulmuş birçok denizcilik teriminin anlaşılması bakımından önemlidir. Dev­rinde ve daha sonra büyük ilgi görerek birçok şair tarafından tahmis ve tanzir edilmiştir. Kaynaklar, kasidenin Piyâle Paşa’nın Akdeniz seferi (1555) dönüşün­den sonra yazılmış olabileceğini, Piyâle Paşa’nın seferden dönünce kasideyi Ka­nunî Sultan Süleyman’a arzettiğini. pa­dişahın da şaire mükâfat olarak İstan­bul’da Molla Şeref Medresesi müderris­liğini verdiğini naklederler. Divan şiirine değişik bir söyleyiş tarzı getiren bu manzume ve tahmisleri. A. Tietze tara­fından neşredilmiştir.

Âgehrnin kaynaklarda zikredilen, an­cak yakın tarihlere kadar hiçbir nüsha­sına rastlanmayan Sigetvar Fetihnamesi adlı eserinin iki nüshası Hüseyin Gazi Yurdaydın tarafından bulunmuş­tur. Bunlardan Ankara İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan nüsha Sigetvar Târi­hi adı ile kayıtlıdır (nr. 686). Bu nüsha­dan, Âgehrnin bizzat Sigetvar seferine katıldığı, eserini Sokullu Mehmed Paşa’ya takdim ettiği ve bu sırada da ka­dı olduğu öğrenilmektedir. Eserin diğer nüshası Fetihnâme-i Kal’o-i Sigetvar adıyla İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Âge­hrnin Menâkıb-ı İmam Gazzâli adlı mensur bir eseri de Süleymaniye Kütüphanesi’ndedir.