Adolph Wagner Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

WAGNER, Adolf (1835-1917)

Alman, iktisatçı. Kamu mâliyesine getirdiği yeni yaklaşımlarla tanınmıştır.

Adolf Heinrich Gotthelf Wagner 25 Mart 1835’te Erlangen’de doğdu, 8 Kasım 1917’de Berlin’ de öldü. Heidelberg ve Göttingen üniversitelerinde hukuk ve politik iktisat öğrenimi gördü. 1858-1870 arasında Viyana, Hamburg, Dorpat ve Breisgau’daki Freiburg üniversitelerinde öğretim üyeliği yaptı. 1870’te Berlin Üniversitesi Politik iktisat Kürsüsü’ne profesör olarak atandı. 1872’de Genç Tarihçi Okul’un öncülerinden Schmoller ile birlikte Verein für Sozial-politik’in (Sosyal Politika Derneği) kurucuları arasında yer aldı. Birçok Alman iktisatçı ve toplum bilimcisinin üye olduğu bu dernek, reformların en önemli destekleyicisi durumuna gelerek siyasal bakımdan etkili oldu. 1881’de Adolf Stöcker’in Hıristiyan Toplumsal Partisi’ne katıldı ve başkan yardımcılığı görevinde bulundu. 1882-1885 arasında Prusya Meclisi’nde milletvekilliği yaptı ve muhafazakâr kanatta yer aldı. 1910’da Prusya Soylular Meclisi’nde tabii üyeliğe atandı.

Wagner, devlet sosyalizmi ya da kürsü sosyalizmi olarak adlandırılan toplumsal reform akımının, o dönemdeki önemli temsilcileri arasında yer almaktadır. Büyük ölçüde Sismondi, Rodbertus ve Lassalle’in sanayi kapitalizmine yönelttikleri eleştirilerden etkilenerek, özel girişimin ve bireysel mülkiyetin önceliğini kabul etmekle birlikte, devletin toplumsal ve iktisadi müdahalesinin gerekliliğini savunmuştur. Ancak, bu akımın, özellikle devlete bağlılık temasını ön plana çıkartmış, Alman İmparatorluğu’nun iç ve dış gücünü korumak ve sağlamlaştırmak amacına yönelik olarak, büyük toprak sahipleri ve devlet bürokrasisi arasında, yükselen sanayi çıkarlarına karşı, dinsel, ahlaksal ve aşırı ulusal öğelerin belirlediği bir ittifak kurulmasına çalışmıştır.

Wagner’in Finanzwissenschaft (“Maliye Bilimi”) adlı kitabı, kamu mâliyesi alanında, eski Kameralist (Almanya’da Merkantilist politikalara verilen ad) yaklaşımlardan kopuşu simgelemektedir ve kamu mâliyesini iktisadi ve toplumsal koşulların bütünlüğü içinde ele almaktadır. Wagner bu kitabında, kamu mâliyesinin işlevinin, yalnızca kamu harcamalarını karşılayacak kamu gelirlerinin etkin bir biçimde toplanmasının ötesinde, zenginliğin yeniden bölüşümünü düzenleyerek, piyasa mekanizmasının yol açtığı aşırı eşitlik-sizlikleri azaltmak olduğunu ileri sürmüştür. Özellikle toprak mülkiyetindeki değer artışından kaynaklanan hak edilmemiş gelir, özel mülk sahibi tarafından değil, kamu tarafından mal edinilmelidir. Wagner tarihsel gelişmenin, uygarlığın ilerleyişi ile birlikte devletin işlevini ve kamu harcamalarını sürekli genişletmek yönünde olduğunu, bunun aynı zamanda toplumsal bakımdan istenilir olduğunu savunmuştur.

• YAPITLAR (başlıca): Finanzıuissenschaft, 4 cilt, 1871-1872, (“Maliye Bilimi”); Grundlegung der politischen Ökonomie, 2 cilt, 1876, (“Politik iktisadın Temelleri”); Agrar und Industriestaat, 1901, (“Tarım ve Sanayi Devleti”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi