Adolf Erik Nordenskjöld Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

NORDENSKJÖLD, Adolf Erik (1832-1901)

İsveçli mineralbilimci ve kâşif. Atlas Okyanusu’nu Büyük Okyanus’a bağlayan Kuzeydoğu Geçidi’ni bulmuştur.

Nils Adolf Erik Nordenskjöld 18 Kasım 1832’de Finlandiya’nın Helsinki kentinde doğdu, 12 Ağustos 1901’de İsveç’in Lund kenti yakınlarındaki Dalbjö’de öldü. Finlandiya’ya yerleşmiş İsveç asıllı bir aileden geliyordu. Mineralbilim ve jeoloji öğrenimi gördüğü Helsinki Üniversitesi’nden 1855’te mezun olduktan sonra madencilik dairesinde çalışmaya başladı, ancak, ertesi yıl Çarlık Rusyası’nın Finlandiya’daki işgal yönetimine karşı çıktığı için işini yitirdi. 1858’de ülkeyi terke zorlanınca da İsveç’e geçti ve Stockholm’e yerleşti. Aynı yıl İsveç Ulusal Doğal Tarih Müzesi’nin mineralbilim bölümünün başına getirilen ve yaşamının sonuna değin sürdürdüğü bu görevinin yanı sıra, Grönland ve Kuzey Buz Denizi’ne birçok araştırma gezisi düzenleyen Nordenskjöld, 1879’da yönettiği grupla birlikte Kuzeydoğu Geçidi’ni aşmayı başarınca kral Oskar tarafından baron unvanıyla ödüllendirilmiş, 1893’te de İsveç Bilimler Akademisi üyeliğine seçilmiştir.

1858-1873 arasında mineral ve fosil örnekleri toplamak, bölgenin jeolojik ve coğrafi yapısını inceleyerek haritalar çıkartmak amacıyla birçok kez Grönland Adası’nın içlerine, Spitzberg Takımadalarına (Svalbard) seferler düzenleyen Nordenskjöld, daha sonra ilgisini Kuzeydoğu Geçidi’nin aşılmasına yöneltti. Dünya ticaretinin gelişmesine koşut olarak, kuzeyden deniz yoluyla batı-doğu yönünde yapılan bir yolculukla Büyük Okyanus’a ve Amerika Kıtası’ nın batı sahillerine ulaşma girişimine daha 16.yy’da başlanmıştı. İngiliz kâşif Sir Hugh Willoughby’nin (?-1554) 1553’te Kola Yarımadası’nı dolaşarak Beyaz Deniz’e ulaşmasının ardından birçok İngiliz denizci Kara Denizi’ne dek ilerlemiş, Rus kâşif Yermak (?-1584) ile Hollandalı denizci Berents 1581-1594 arasında düzenledikleri seferlerle Spitzberg Takımadaları’m keşfetmişlerdi. Başka bir Rus kâşif Dejnev (1605-1673) 1648’de batıdan Sibirya’nın kuzey sahillerine ulaşmış, DanimarkalI Bering ise, 1728’de Asya ile Amerika kıtalarını ayıran ve kendi adıyla anılan boğazı bulmuştu.

Nordenskjöld 1875 ve 1876’da, Yenisey Nehri’ nin Kara Denizi’ne döküldüğü bölgeye iki deneme seferi düzenledikten sonra, asıl keşif yolculuğunu 21 Temmuz 1876’da “Vega” adlı gemiyle Norveç’in kuzeyindeki Tromse’dan başlattı. Bir ay sonra Çel-yuşkin Burnu’na, 27 Ağustos’ta da Lena Nehri’nin ağzına ulaşan Vega, Bering Boğazı’na 150 km kadar yaklaştığında, Kolyuçin Körfezi kıyılarında buzların arasına sıkıştı. Buzların çözülmesi için ertesi yılı beklemek zorunda kalan gemi 1879 Temmuz’unda yeniden hareket ederek Bering Boğazı’ndan geçti ve Alaska’nın Clerance Koyu’na girdi, daha sonra da Japonya, Kanton (Çin), Seylan (Sri Lanka) ve Süveyş Kanalı yoluyla İsveç’e döndü.

Kuzeydoğu Geçidi’ni aşmayı başaran ilk grubun yöneticisi olarak yaklaşık 350 yıllık bir düşü gerçekleştirmekle adını duyuran Nordenskjöld, daha sonraki çalışmalarıyla da haritacılık bilimine önemli katkılarda bulundu.

•    YAPITLAR (başlıca): Vegas Fdrd Kring Aden och Europe, 1880, (“Vega ile Asya ve Avrupa’ya Yolculuk”); Facsimile Atlas, 1889, (“Tam Atlas”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi