Sosyoloji Tarihi

Adli Psikoloji Nedir

BİLİM DALI VE UYGULAMA ALANI OLARAK ADLI PSİKOLOJİ
 
Son on yılda özellikle seri suçlarla ilgili Amerikan dizileri, filmler ve adli bilim uz¬manlarının çalışmalarının konu edildiği belgesellerle popülerlik kazanmış bir alan olan adli psikoloji, medyada yansıtıldığından daha kapsamlı bir uygulama alanına sahiptir. Psikoloji biliminden, hukukun uygulanmasında, adaletin sağlanmasında çe¬şitli şekillerde yararlanılmaktadır. Hukuk ve psikolojinin kesişim alanında yer alan adli psikoloji için adalet psikolojisi ve suç psikolojisi eş anlamlı olarak kullanılan di¬ğer terimlerdir.
Amerikan Psikoloji Birliği (APA) adli psikolojiyi şu şekilde tanım¬lar: “hukuk ve psikolojinin bir alt alanı olan adli psikoloji, psikoloji¬nin bilimsel ve mesleki donanımının hukuk ve adalet sisteminde kar-şılaşılan soru ve meselelere uygulanmasını amaçlayan bir alandır”
(APA, 2012).
Psikolojinin bilimsel bilgi ve yöntemleri suçların aydınlatılmasında, cezaların belirlenmesi ve yerine getirilmesinde kullanılmaktadır. Bu bölüm dışında psikolojinin temel alanlarına dair gördüğünüz, örneğin bilişsel psikoloji, gelişimsel psikoloji, sosyal psikoloji, klinik psikoloji alanında yer alan tüm kuramlar ve açıklamalar gerektiğinde adli psikoloji alanında kullanılır. Örneğin, görgü tanıklığı, yani bir suç eylemine tanık olan kişilerin ifadelerine başvurulmasında, en doğru ifadenin elde edilmesi amacıyla bilişsel psikoloji alanına giren hafıza ve hatırlamaya dair bilgi ve kuramlardan yararlanılır.
Türkiye’de ise adli psikolojinin tanımı şu şekilde yapılabilir: hukuk davaları ve ceza davalarında yasaların uygulanmasında, cezaların dü¬zenlenmesinde ve infazında psikolojinin bilimsel bilgi ve yöntemleri¬nin kullanıldığı psikolojinin bir alt alanıdır (Akdaş ve Oral, 2006).
Hukuk, insanlar tarafından toplumsal yaşayışı düzenlemek üzere oluşturulan kurallar bütünüdür. Diğer toplumsal yaşama dair düzenlemelerden (gelenekler, adetler, vb.) farkı şöyle açıklanabilir: hukuk, kuralları ihlal edenlere somut yaptı¬rımlar ön görür, yani yasayı çiğneyenlere ne ceza verileceği belirlenmiştir. Örne¬ğin, hırsızlık ceza yasasında suç olarak tanımlanmış, hırsızlık suçunun niteliğine göre bu suç eylemini gerçekleştiren kişiye nasıl bir ceza verileceği yine ceza ya¬sasında belirtilmiştir. Öte yandan adli psikoloji, kimlerin hırsızlık suçu işlediği, kimlerin bu suçtan mağdur oldukları, suçun tekrar ortaya çıkmaması için faile na¬sıl bir cezai yaptırım uygulanması gerektiği, cezayı takiben bu kişinin topluma ka¬rışmasının topluma tehlike arz etmeyecek şekilde nasıl düzenlenebileceği gibi ko¬nuları inceler. Dolayısıyla, adli psikolojinin bir diğer tanımı da şöyle yapılabilir: adli psikoloji insanların yasalar, yasaların insanlar üzerindeki etkilerini inceleyen bilim dalıdır. 
Anthony Hopkins’in oynadığı Kuzuların Sessizliği filminde akıl hastalığı ve seri cinayet arasındaki ilişki konu edilmişti. A.Hopkins’in canlandırdığı Hannibal Lecter karakteri katilin psikolojik çözümlemesini yapmış ve bu sayede cinayetler aydınlatılmıştı.