Tarih

Adilşahlar Kimdir, Devleti, Hanedanı

Adilşahlar

Adilşahlar, Hindistan’da Bicapur’da, 1489—1686  yılları arasında hüküm sürmüş olan hanedanın unvanı. Hanedanın ve devletin kurucusu olan Yusuf Adilşâh veya Adilhan, Behmenîlerden II.Muhammed Şah (1462-1482)’ın sarayında bulunduğu sırada, sultanın gözüne girmeyi başarmış ve şahın ölümünden sonra, Behmenî imparatorlu­ğu yıkılışı sırasında, Bicâpur vilâye­tinin idaresini eline geçirmiştir. Sarayda kendi­ni emniyette görmeyerek, ailesi ile beraber, vilâyetinin merkezine gitmiştir. Bağımsızlığını ilan e bu zat 1489 tarihînde şah unvanını almıştır.

Dekken’de Behmenilerin yıkılmasıyla Dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı. Yusuf Adilşah bu devletlerle sık sık savaşlar yaptı. Ayrıca Hind Denizi ve Hindistan’da hakimiyet olmak istiyen Portekizliler ile mücadele etti. Portekizlilerin sahile yerleşip üsler kurmasının önlemek istedi. Fakat Portekizliler, Dekken devletleriyle olan mücadelelerden gereği gibi faydalanıp, sahilde üsler kurdular ve git gide kuvvetlendiler.

1504 senesinde Yusuf Adilşah, Şiiliği, devletin siyasetine temel alınca, ülkede ayaklanmalar çıktı. Bidar ve Ahmednagar hanlarına yenilen Adilşah önce Beras, sonra da Haniş’e kaçtı. Bir sene sonra topladığı ordu ile Bidar Hanı Ali Berid’i yendi. Bicapur’u geri aldı ve ömrünün sonuna kadar diğer Dekken devletleriyle mücadele etti. Yusuf Adilşah’ın hükümdarlığının son yıllarında Portekizliler Goa’yı ele geçirdiler.

1516’da Yusuf Adilşah’ın ölümüyle, yerine on üç yaşındaki oğlu İsmail Adilşah geçti. Fakat ölümünden önce Kemal Hanı oğluna vasi tayin ettiği için, bir süre devleti Kemal Han idare etti. Kemal Han, Cuma hutbesini  Hanefi mezhebine uygun olarak okuttu. Devletin resmi siyasetini ehl-i sünnet çizgisine getirdi. İsmail Adilşah tahta çıktığı sırada, Portekizlilerin ele geçirdiği Goa limanı geri alındı.

İsmail Adilşah 1521’de Viceyanagar Devleti’nin elinde bulunan Rayçur Duab’ı geri almak için bir sefer düzenledi. İki ordu Krişna suyu kıyılarında karşılaştı. İsmail Adilşah askerlerini sudan geçmeye zorlayınca askerin pek çoğu boğuldu. Karşıya geçenler de öldürüldü. İsmail Adilşah bu savaşta kendi canını zor kurtardı.

Dekken devletleri sultanlarından Burhan Nizamşah, Ali Berid ve Alaüddin İmadşah 1525’te birleşerek, Adilşahlara saldırdılar. İsmail Adilşah’ın başkumandanı Esad Han Lari Türk, bu birleşik orduyu Şalapur önlerinde bozguna uğrattı. İsmail Adilşah da babası gibi ömrünü diğer Dekken devletleri ile mücadele etmekle geçirdi.

1534’te İsmail Adilşah’ın ölümü üzerine yerine geçen oğullarından Mallu ve İbrahim Adilşahlar dönemlerinde ülke iç kaos ve Dekken devletleri ile mücadele arasında kaldı. 1579’da Ali Adilşah’ın yerine hükümdar olan II.İbrahim Adilşah’ın dönemi Bicapur Devletinin en parlak yılları oldu. İbrahim Şah Hindistan’ın en büyük İslam Devleti olan Gürganiye Hanedanlığı ile iyi ilişkiler kurdu. II.İbrahim Adilşah, Gürganiyye Sultanı Cihangir Şahdan oğul muamelesi gördü. Cihangir Şah, Adilşahları, Ahmednagar ve Gülkende memleketlerinin fethiyle vazifelendirdi. Adilşahlar, Gürganilerle beraber Dekken’de diğer devletlere karşı mücadele ettiler.

Muhammed Adilşâh devrinde, Adilşahlar istiklâllerini ve kendi adlarına sikke basmak hakkını kaybetmişlerdir. Delhi’dekî Türk im­paratoru Şah Cihan 1634’te Dekkân’ın büyük bir kısmını zaptettikten son­ra, onları da vergiye bağlamıştır.

Bu devirde Bicapur Devleti sınırları güneyde Maysor’a kadar genişledi. II. İbrahim Adilşah’tan sonraki hükümdarlar döneminde devlet yine iç karışıklıklar içerisine düştü. Bu dönemde Adilşahlar, Gürganilere karşı Merathalılara yardım ettiler.  Bu hâl, Türk Gürgani hükümdärı Evrengzib Alemgir Şah’ın Bicâpur üzerine yürümesini neticelendi; İmparator, iki ay on gün sonra, şehri ele geçirdi (1686). Bu suretle hanedanın son ferdi esir düşmüş ve üç yıl sonra, vefat etmiştir.

Hindistan’ın Dekken bölgesinde Bicapur’a iki yüz yıla yakın hakim olan Adilşahlar, bölgede Türk hakimiyetini kurdular. Uzun seneler Portekizlilerle mücadele ettiler. Muazzam san’at ve mimari eserleri inşa edip, kültür ve medeniyete hizmet ettiler. Fevkalade binalar, saraylar, camiler ve türbeler yaptılar. Bunlar arasında II. Ali Adilşah’ın Bicapur’da yaptırdığı cami çok meşhurdur.

Adilşahlar Hükümdarları
Yusuf Adil Türkmen…..(1490-1510)
İsmail Adilşah…………. (1510-1534)
Mallu Adilşah……………(1534-1535)
I.İbrahim Adilşah………(1535-1557)
I.Ali Adilşah…………….(1557-1579)
II. İbrahim Adilşah…….(1579-1626)
Muhammed Adilşah…..(1627-1657)
II.Ali Adilşah…………..(1657-1672)
İskender Adilşah……..(1672-1686)