Adem bin Ebu İyas Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ÂDEM b. EBÛ İYÂS
 
Ebü’l-Hasen Âdem b. Ebî İyâs el-Horasânî (ö. 220/835) Tefsir ve hadis âlimi.

132’de (749-50) Merv’de doğdu. Bağ­dat, Küfe. Basra, Hicaz. Mısır ve Şam’­daki âlim ve muhaddislerden ders oku­du. Daha sonra Filistin bölgesindeki As-kalân’a yerleşti; bu sebeple Askalânî nisbesiyle de anılır. Güvenilir bir râvi ol­masının yanında sünnete son derece bağlılığıyla da tanınmaktadır. Hocaları arasında, yanından uzun zaman ayrıl­madığı Şu’be b. Haccâc ile İbn Ebû Zi’b ve Leys b. Sa’d gibi devrin büyük muhaddisleri vardır. Buharı, Ebû Dâvûd. İbn Mâce, Nesâî, Taberânî ve Dârimî gi­bi meşhur hadisçiler kendisinden hadis rivayet etmişlerdir. Ayrıca uzun yıllar hadis ve kıraat ilimlerini okutmakta meşgul olmuştur. Cemâziyelâhir 220’de [Haziran 835] Askalân’da vefat etmiş­tir. Buhârî. Şahı/Tine onun hadislerin­den 281 tanesini almıştır.

Âdem b. Ebû İyâs’in bir tefsiri olduğu bilinmekte ise de eser henüz ele geç­memiştir. Tefsîru Mücâhid adıyla neşredilmiş olan eserdeki hemen bütün rivayetlerde onun isminin yer al­ması dikkat çekmekte ve bu tefsirin asıl sahibinin Âdem b. Ebü jyâs olabilece­ği ihtimali akla gelmektedir. Onun bir hadis cüzü Zâhiriyye Kütüphanesi’nde bulunmakta­dır. İbn Hacer el-Askalânî. Kitâbü Şevâ-bi’I-a’mâl adlı bir kitabından da söz etmektedir.

Bibliyografya
 
1- İbn Sa’d, et-Tabakatü’l-kübrâ (nşr İhsan Abbas). Beyrut 1388/1968.
2- İbn Ebû Hatim, eS-Cerh ve’t-La’dî, Haydarâbâd 1371-73/1952-53-Beyrut, ts. (Dârül-Kütübi’l-İlmiyye). I, 268.
3- Hatîb. Târîhu Bağdâd, Kahire 1349/1931-Beyrut, ts. (Dârü’l-Fikr). VII, 27-30.
4- İbn Ebû Yala, Tabakam I-Hanâbüe (nşr. Muhammed Hâmid el-Fakki). Kahire 1371/1952.
5- SenYânî. el-Ensâb. VIİ1 [nşr Mu­hammed Avvâmel. Dımaşk 1976-Beyrut 1396/1976.
6- Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, Haydarâbâd 1375-77/1955-58.
7- Zehebî, A’tâmü’n-nübetâ’, X, 335-338.
8- İbn Ha­cer, Tehzîbü’l-Tehzîb.
9- Keşfü’z-zunûn, I, 442.
10- Sezgin, GAS, I, 102.
11- İsmail Cerrahoğlu, “Tefsirde Mücâhid ve Ona Isnad Edilen Tefsir”, AÜİFD. XXIII (1978).

 TDV İslâm Ansiklopedisi