Adam Ferguson Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Ferguson’un öğretisinin odağını toplumun insan değerlerini biçimlendirmedeki etkisi oluşturur. İnsanın, toplum kurulmadan önce “doğal durum”da yaşadığı görüşüne katılmaz. Toplumsal bir varlık olan insan, zorunluluk, alışkanlık, dil, aile ve toplum gelenekleri ile koşullanır. Toplumlar sürekli bir gelişme süreci içindedir ve kölecilikten barbarlığa, oradan da uygarlığa geçmişlerdir. Ferguson, toplumlara sürekli devinim sağlayan etkenin yapılarında bulunan çelişki olduğunu belirtmiştir.

Ferguson, Montesquieu’nün devlet anlayışım benimsemekle birlikte, onun üzerinde durmadığı toplum sorunlarını da araştırmıştır. Ona göre, ticarete dayalı toplumlar, ekonomide rekabeti ve yönetim biçimleriyle de savaşı körüklemektedir. Sanayi, ahlak ve bilim alanlarında gelişmeye yol açan bu çelişkiler olumludur. Ferguson da, Montesquieu gibi ülkeler arasındaki ayrımlaşmaları iklim ve coğrafya koşullarına bağlamıştır.

İskoç “Sağduyu Felsefesi” Okulu’na bağlı olan Ferguson, bilincin anlığın en önemli özelliği olduğunu söyler. Hayvanlar için tek etkinlik güdüsü açlık olmasına karşın, insan, bir nesneye ona ilişkin daha önceki iyi ya da kötü izlenimlerine dayanarak yaklaşır. Yetkinin ya da iyinin soyut biçimi ahlak yasaları ve ahlak biliminin ilkeleridir, insan bir nesneyi iyi ya da kötü olarak nitelerken, anlık, insanın o nesneye ilişkin bireysel durumuyla bağlantı kurar. Ferguson, insanın doğal olarak toplumla uyum içinde olduğuna inanır.

• YAPITLAR (başlıca): An Essay on the History of Civil Society, 1767, (“Sivil Toplumun Tarihi Üzerine bir Deneme”); Institutes of Moral Philosophy, 1769, (“Ahlak Felsefesi Kurumlan”); Principles of Moral and Politica! Science, 1792, (“Ahlak ve Siyasal Bilimin İlkeleri”).

• KAYNAKLAR: V.Cousiıı, Cours d’hıstoire de la Philosophie morale au dix-buitieme siccle, 1839-1840; W.C.Lehmann, Adam Ferguson and the Beginnings of Modern Sociology, 1930.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi