Sosyoloji
Ad Bilimi Açısından Samsun ve Yöresindeki İnek Adları
Mediha
Mangır – Ad Bilimi Açısından Samsun ve Yöresindeki İnek Adları
Mangır – Ad Bilimi Açısından Samsun ve Yöresindeki İnek Adları
Anadolu’da inek, kırsal kesimde ve köylerde
yaşayan aileler için bir geçim kaynağıdır. Özellikle kadınlar için inek,
doğumundan ölümüne kadar günde birkaç kez temas kurdukları, konuşup dertleştikleri,
aile içinden biri olarak kabul edilir ve hoş tutulmaya çalışılır (s. 513).
yaşayan aileler için bir geçim kaynağıdır. Özellikle kadınlar için inek,
doğumundan ölümüne kadar günde birkaç kez temas kurdukları, konuşup dertleştikleri,
aile içinden biri olarak kabul edilir ve hoş tutulmaya çalışılır (s. 513).
Hayvanların renkleri, aldığı ada dayanak
teşkil edebilir: Siyah, kızıl ve sarı renkli ineklerin birçoğunun ismi
renklerine gönderme yapar; al kız, bal kız, kara hatun, kınalı, sarı çiçek,
sariman, zeytin…
teşkil edebilir: Siyah, kızıl ve sarı renkli ineklerin birçoğunun ismi
renklerine gönderme yapar; al kız, bal kız, kara hatun, kınalı, sarı çiçek,
sariman, zeytin…
Hayvanlar vücutlarındaki şekle, vücudunun
şekline göre de adlandırılabilirler: aynalı (başında beyaz leke olduğu için),
balaban (yan boynuzlu), kadife (tüylerinin yumuşak olması), sekül (ayağındaki
benekten dolayı)…
şekline göre de adlandırılabilirler: aynalı (başında beyaz leke olduğu için),
balaban (yan boynuzlu), kadife (tüylerinin yumuşak olması), sekül (ayağındaki
benekten dolayı)…
Hayvanın huyuna göre ad verilebilir: Boğaç
(öfkeli olması), Keçeli (inatçı), Palamut (meşe palamutlarıyla ilgilendiği
için), Yosma (yerinde duramayan)…
(öfkeli olması), Keçeli (inatçı), Palamut (meşe palamutlarıyla ilgilendiği
için), Yosma (yerinde duramayan)…
Beklenti ve inanışa göre adlandırmalar:
Altın (değerli), Dursun, Maşallah, Nazara
Altın (değerli), Dursun, Maşallah, Nazara
Bitki (meyve, sebze, çiçek) adlarına göre
adlandırmalar: Fındık, Gonca, Güldalı, Karanfil, Zencefil
adlandırmalar: Fındık, Gonca, Güldalı, Karanfil, Zencefil
Çocuk dilinden adlandırmalar: Minnoş
(sevimli), Uce (uçtu kelimesini telaffuz edemeyen çocuk)
(sevimli), Uce (uçtu kelimesini telaffuz edemeyen çocuk)
Doğduğu zamana göre adlandırmalar: Bahar, Eylül
Hayvan adlarına göre adlandırmalar: Aslan, Ceylan
Sevilen kişilerin adlarına/ sevilen adlara
göre: Aleyna, Aylin, Ayşe
göre: Aleyna, Aylin, Ayşe
Satın alındığı kişinin adına göre: Asiye, Halil
Dizilerdeki oyuncu adlarına göre: Ayten (Tek
Türkiye), Berfın (Sakarya-Fırat), Çınar (Lale Devri)
Türkiye), Berfın (Sakarya-Fırat), Çınar (Lale Devri)
Diğer adlandırmalar: Çilem, Fundula, Kadem
Sonuç
Derlemede daha çok dişi hayvanlara ad
verildiği görülmüştür. Dişiler, erkeklere göre daha doyurgan ve üretken
olduklarından ahırda uzun süre kalırlar ve bu süre içerisinde de bir ad alırlar.
Adlandırmada bir başka gerekçe de bir ailenin birden fazla ineğe sahip
olmasıdır. Yöre halkı, ineklerle ilgili meseleler görüşülürken karışıklığa yol
açmamak için ineklerine ad vermektedir. Derleme sırasında, ineklere ad verme
geleneğine muhacir köylerinde daha az rastlanmıştır.
verildiği görülmüştür. Dişiler, erkeklere göre daha doyurgan ve üretken
olduklarından ahırda uzun süre kalırlar ve bu süre içerisinde de bir ad alırlar.
Adlandırmada bir başka gerekçe de bir ailenin birden fazla ineğe sahip
olmasıdır. Yöre halkı, ineklerle ilgili meseleler görüşülürken karışıklığa yol
açmamak için ineklerine ad vermektedir. Derleme sırasında, ineklere ad verme
geleneğine muhacir köylerinde daha az rastlanmıştır.
—
Mangır, Mediha. (2015), “Ad Bilimi Açısından Samsun ve Yöresindeki İnek Adları,” Geçmişten Günümüze Samsun / Canik ve
Değerleri, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 513-518),
Samsun
Değerleri, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 513-518),
Samsun