Abid bin Ebras Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ebû Ziyâd Abîd b. el-Ebras el-Esedî (ö.555m. [?]) Câhiliye devri Arap şairlerinden.

Esed kabilesinden yoksul bir ailenin çocuğu olan Abîd’in doğum tarihi bi­linmediği gibi kaynaklarda hayatı hakkında da fazla bilgi bulunmamaktadır. İmruülkays’ın babası Kinde Meliki Hücr’ün hâkimiyeti altında bulunan Esed kabilesi, aralarının açılması sebe­biyle Kinde melikine haraç ödemeyince melik bu kabileye saldırdı; onları Kızıldeniz kıyısındaki Tihâme’ye sürdü ve aralarında Abîd’in de bulunduğu kabile ileri gelenlerini esir alıp hapsettirdi. Hapistekileri kurtarmak maksadıyla yazdı­ğı bir şiirde meliki öven ve kabilesinin yaptığı hatalardan dolayı özür dileyen Abîd, onların affedilmelerini istedi. Bu­nun üzerine melik onları affedip yurtla­rına dönmelerine izin verdi. Fakat çok geçmeden Abîd’in kabilesi Hücr’e karşı tekrar ayaklanarak onu öldürdü. İmruülkays, babasının intikamını almak üzere Esed kabilesinden yüz kişiyi öldürmeye kararlı olduğunu belirterek bu kabileyi tehdit edince, karşılıklı şiir­ler söyleyip Abîd’le atışmaya başladılar. Kabilesini hararetle savunan Abîd, İmruülkays’ın dedesinin ve babasının elinden çektikleri zulmü dile getiren şiirler söyledi. Hîre Sarayfnda uzun bir süre yaşayan Abîd, Hîre Hükümdarı Münzir b. Mâissemâ ile araları açılınca melik onu öldürttü. Bu sırada elli beş yaşlarında olduğu veya yüz yıldan fazla yaşayarak 605’te öldüğü şeklinde farklı rivayetler vardır.

Câhiliye devrinin ünlü şairi Tarafe ile aynı tabakadan sayılmasına ve şiirleri bazılarınca Mu’allakât’a dahil edilme­sine rağmen günümüze kadar gelen şiirleri pek fazla değildir. Bunların da bir kısmı unutulmuş, bir kısmı da muh­temelen başka şairlerinki ile karıştırıl­mıştır. Ch. Lyail’ın tesbitlerine göre otuz kasidesi ve on yediye yakın ta­mamlanmamış şiiri vardır. Şiirlerinde işlediği konular, klasik kaside türünde işlenen konulardan pek farklı değildir. Kullandığı dil oldukça sade olup ben­zetmeleri çoğu zaman uzun ve etkili, tasvirleri ise canlıdır. Klasik münekkit­ler onun fırtına ve yağmuru tasvirde usta olduğunu kabul ettikleri gibi, F. Gabrieli’nin de belirttiği üzere, modern münekkitler şairin denizdeki balığı ve kartalın tilkiyi kovalaması sahnesini tasvirde çok başarılı olduğu görüşünde birleşmektedirler. Titiz ve ince ruhlu bir şair olan Abîd, şiirlerinde kısa vezinleri tercih etmiştir. Divan’ında, bütün iyilik ve kötülüklerin kaynağı olan tek tanrıya inancını gösteren beyitleri ve hikmetli sözleri vardır.

İlk defa Ch. Lyall tarafından yayımla­nan ve İngilizce’ye tercüme edilen Dîvân’mı daha sonra Dr. Hü­seyin Nassar tahkik ederek bazı açıkla­malarla neşretmiştir. Eser 1958 ve 1964 yıllarında Beyrut’ta yeni­den basılmıştır. Ayrıca Bağdatlı Mehmed Fehmi, onun bazı müelliflerce Mu’allakât’tan sayılan Bâ’iyye’sinin bir kısmı ile bazı şiirlerini Târih-i Edebiyyât-ı Arabiyye adlı eserinde açıklamalarla Türkçe’ye tercüme etmiştir.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi