Kimdir

Abdurrahman Sami Paşa kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Abdurrahman Sami Paşa kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1792-1881) Osmanlı devlet adamı, maarif nazırı. Girit isyanının bastırılmasında etkili olmuştur. Mora yarımadasında Trapoliçe’de doğdu. Halve­ti şeyhlerinden Ahmed Necib Efendi’nin oğludur. Babasından ve özel öğretmenlerden ders aldı. Genç yaşta şiir yazmaya başlayınca babası, Sami mahlasını verdi.

1821 Mora ayaklanması sırasında ailesi ile birlik­te Yunanlılar’a esir düştü. Babası esarete dayanama­yarak öldü.1823’te ingiliz elçisinin aracılığı ile Mısır’a geçti ve Kavaklı Mehmed Ali Paşa’nın hizmetine girdi. Mehmed Ali Paşa’nın isteği üzerine kendisine Mora ayaklanmasının çıkış nedenlerini ve gelişmesini anlatan bir rapor sundu. Buna karşılık Bulak Matbaası müdürlüğüne atandı.

Mora ayaklanmasını bastırmak için Kavalalı’nm oğlu İbrahim Paşa’nın komutasındaki sefere katıldı. Mora geri alındı ise de Rusya, İngiltere ve Fransa’nın donanma göndermesi üzerine ibrahim Paşa Mısır’a dönmek zorunda kaldı (1827). Mehmed Ali Paşa’nın ölümüne değin (1848), burada çeşitli görevlerde bulundu. Abbas Paşa Mısır valisi olunca Sami Paşa İstanbul’a döndü ve 1849’da Tırhala mutasarrıflığına atandı. Sırasıyla Rumeli müfettişliği (1850), Trabzon (1851) ve Vidin (1855) valilikleri, Meclis-i Tanzimat üyeliği (1856) gibi görevlerde bulundu. 5 Ekim 1856’da Maarif-i Umumiyye nazırlığına atandı. Girit ayaklanması başlayınca vali olarak Girit’e gitti. Ayak­lanmanın bastırılmasından sonra eski görevine döndü. Meclis-i vâlâ, Meclis-i âyan üyeliklerinde bulundu. 23 Mayıs 1881’de İstanbul’da öldü. Abdüllatif Subhi Paşa ve Samipaşazade Sezai Bey’in babası, Hamdullah Suphi Tanrıöver’in büyükbabasıdır.

Nezareti sırasında nezaret müsteşarlığı ve mek­tupçuluğu (yazı işlerini yürütmekle görevli daire) kuruldu. Sıbyan mektepleri ve rüşdiyeler yeniden düzenlendi. Mekteb-i Mülkiye açıldı.

Rümuzü’l-Hikem adlı yapıtı Avrupa’nın geliş­mesinin, milliyet düşüncesine bağlanması gibi konu­ları içerir. Inşa-yı Sami, yazdığı mektuplardan örnek­ler ve bazı şiirlerini kapsar. Sergüzeşt-i Sami ise bir anı kitabıdır. Başından geçenleri ayrıntılı olarak yazmak istemişse de yapıtını tamamlayamamıştır. Yazılmış bölümleri, 1893’de Resimli Gazete’de ya­yımlanmıştır. Divan edebiyatı geleneğine bağlı şiirlerinde tasavvuf etkisi vardır.

YAPITLAR:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Anskilopedisi, 1. Cilt, Anadolu yayıncılık, 1983