Abdurrahman Han Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Abdurrahman Han. Afgan emîri (1880-1901). Çocukluğu Kabil’de, gençliği, babası Efdal Hanın 1850den itibaren başla­yan Belh valiliği dolayısıyla Afgan Türkistanı’nda geçti. Dedesi Dost Muham­med Han’ın Bedahşan, Katagan, Dervaz ve Pamir bölgelerini içine alan geniş sa­hayı hâkimiyeti altına alırken giriştiği harekâta o da katıldı. Dedesinin 1863’te ölümünden sonra amcası veliaht Şîr Ali Han, Afgan tahtına çıktı. Fakat babası Efdal Han ile diğer amcası Azam Han, Şîr Ali’yi emîr olarak tanımadılar. On­ların bu tutumu Afganistan’da 1868″e kadar devam eden kanlı bir iç savaşın başlamasına sebep oldu. O, bu iç savaş­ta amcası Şîr Ali’ye karşı büyük bir ce­saret ve maharetle savaştı, hatta Kabil’i işgal ederek babası Efdal Han’ın emirli­ğini ilân etmesine zemin hazırladı. Fa­kat babasının 1867 Ekiminde vefat et­mesi üzerine amcasının emirliğini kabul etmek zorunda kaldı. Bir müddet sonra Şîr Ali kuvvetleri karşısında büyük bir yenilgiye uğrayarak önce İran’a, ardın­dan Türkistan’a kaçtı. Bunun üzerine Ruslar’dan yardım istediyse de bir so­nuç alamadı; ancak Semerkant’ta otur­masına izin verildi. Bu arada Şîr Ali’nin İngilizlerle arasının bozulması ve Ruslar’a meyletmesi, Abdurrahman Han’ın Ruslar’dan yardım alma ümidini tama­men yok etti. Fakat bir süre sonra ha­diseler onun lehine gelişmeye başla­dı. Osmanlı hükümetinin aracı olması­na rağmen ikinci Afgan-İngiliz savaşı patlak verdi ve İngilizlere karşı koya­mayan Şîr Ali. Afganistan’dan kaçarak Ruslar’a sığınmak mecburiyetinde kal­dı; bir süre sonra da öldü.

İngilizler, kendi politikaları doğrultu­sunda hareket etmek şartıyla Abdur­rahman Han’ın emirliğini kabul ederek Afganistan’ı ona teslime karar verdiler. 11 Ağustos 1880’de, İngilizlerce Semerkanttan Afgan Türkistanı’na dönmüş bulunan Abdurrahman Han arasında bir antlaşma imzalandı. Yapılan antlaş­maya göre Abdurrahman Han Afgan emîri olacak, ancak dış siyasetini İngi­liz politikasına uygun bir şekilde yürü­tecekti. Buna karşılık İngilizler de Af­ganistan’ı boşaltacaklar, fakat Hindis tan’ın savunmasında stratejik önemi büyük olan Hayber Geçidi. Kurram vadi­si ve Kuvatta gibi mevkileri kontrolle­rinde bulunduracaklardı.