ABDÜR-REZZÂK BİN HEMMÂM KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ

Ebû Bekr, İbn-i Hemmâm İbn-i Nâfi’ es-San’ânî, meşhur bir âlimdir. Be­nî Himyer kabilesi âzâdlılarından idi. Bu cihetle kendisine, Ebû Bekr el-Himyerî de denir. (126) târihinde San’a’da doğmuş, (211) senesinde Yemen’de vefat etmiştir.

Mevki-i  İlmîsi:

Abdü’-Rezzâk el-Himyerî, bir ilm ü irfan mahfazası sayılmaktadır. Müfessir, muhaddis bir zâttır. Abdu’llâh el-Ma’merî’den, İbn-i Cüreyc ile Evzâî, Sevrî, Mâlik gibi zevattan rivayet eder. Kendisinden de Buhârî, İmâm-ı Ahmed, İshâk, İbn-i Muin ve saire rivayette bulunurlar. Kendisini birçok muhaddisler tevsik, bâzıları da taz’îf ve tekzîb etmektedirler. On yedi bin hadîs-i şerif hafızasında var imiş. Rivayet ettiği hadislerin bir kısmı Kütüb-i Sıhâh’da münderic bulunmaktadır. Kendisine teşeyyu’ isnâd edilmiştir. Fa­kat bu hususta gulüv göstermezdi. Belki Hazret-i Alî’yi çok sever, anınla mukatelede bulunanlara buğs ederdi. Ehli Beyt’in fezâiîi, bâzı kimselerin de maâyibi hakkında bir hayli hadisler rivayet etmiştir.

Seleme b. Şeyb diyor ki : Ben Abdü’r-Rezzâk’ın şöyle dediğini işittim : “Vallahi sînem, Hazret-i Alî’yi Hazret-i Ebû Bekr ile Hazret-i  Ömer üzerine tafdîl için asla münşerih olmamıştır.”

İmâm-ı Buhârî de Târîh-i Kebîr’inde diyor ki : “Abdü’r-Rezzâk’ın kendi kitabından rivayet ettiği şeyler’ yok mu, onlar daha şahindir.”

İmâm-ı Ahmed b. Hanbel de demiştir ki : “Ben Abdü’r-Rezzâk’dan daha güzel görmedim.”

Abdü’r-Rezzâk’ın   Katâde’den tahrîcine   nazaran  :^[120] âyet-i  celîlesindeki Leyle-i Mübâreke’den  murâd, Leyle-i Kadir’dir.

Abdü’r-Rezzâk, Sahîhü’l-Buhârî’de münderic olan şu hadîs-i şerifin râvîlerindendir  :

Meâl-i şerifi : Sizden biri İslâmını güzel edince, yâni Hakk’a inkıyâd ede­rek ihlâsda, ibâdet ve tâatde bulununca, yapacağı her haseneden dolayı ken­disi için ondan, yedi yüz misline kadar sevâb yazılır. Yapacağı her seyyieden dolayı da kendisine yalnız bir misli günah yazılır. Yâni hasene takdirinde fazl-ı İlâhî tecellî ederek ez’âf-ı muzâafını ihsan buyurur.

Müellefâtı: Hadîse dâirdir.

Me’hazlar: Dürrü’l-Mensûr, Umdetü’l-Kaarî, Tezkiretü’l-Haffâz, Keşîü’z-Zünûn, El-A’lâm, Kaamûsü’l-A’lâm.^[121]

   KAYNAK: Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirin), Bilmen Yayınevi