Abdümenaf bin Kusay Kimdir, Hayatı, Hz. Muhammed’in Atası
Abdümenâf b. Kusayy b. Kilâb b. Mürre b. Kâ’b Hz. Peygamber’in baba tarafından üçüncü dedesi. Abdümenâf in babası Kusay b. Kilâb, annesi Hubbâ bint Huleyl’dir. Kusayy’ın dört oğlundan biri olan ve milâdî 430 yılı civarında doğduğu tahmin edilen Abdümenâf’ın asıl adı Mugire idi. Güzelliğinden dolayı kendisine Kamer de denirdi. Annesi Hubbâ. oğlunu Mekke’deki büyük putlardan Menâfa adamış olduğu için Abdümenâf adını aldı. Çok cömert olduğu için Kureyşliler ona feyyaz lakabını vermişlerdi. Daha babasının sağlığında büyük bir üne kavuştu.
Mekke yöneticiliği (Dârünnedve idaresi) de dahil olmak üzere Kabe muhafızlığı (sidâne veya hicâbe), hacılara su temini (sikâye), hacıları ağırlama (rifâde). sancaktarlık (liva) ve başkumandanlık (kıyâde) görevlerini büyük oğlu Abdüddâr’a bırakan Kusayy’ın ölümünden bir müddet sonra, başta Abdümenâf olmak üzere Kusayy’ın diğer oğullan, söz konusu görevlerin Abdüddâr’dan alınarak Abdümenâfa verilmesini kararlaştırdılar. Bu karar üzerine Kureyşliler arasında anlaşmazlık çıktı. Kureyş’in bazı kolları Abdüddâr’ı, diğer bazı kolları da Abdümenâfı destekledi. “el-Mu-tayyebûn” (güzel koku sürünenler) diye anılan Abdümenâf taraftarları ile “el-Ahlâf (yeminliler) denilen Abdüddâr taraflarları çatışma noktasına geldiler. Araya giren kişiler, sidâne ve liva görevleriyle Dârünnedve yöneticiliğinin eskisi gibi Abdüddâr’da kalmasını, sikâye, rifâde ve kıyâde görevlerinin ise Abdümenâf a verilmesini sağlamak suretiyle iki tarafı yatıştırdılar. Bu görevler ölümüne kadar Abdümenâf’a kaldı.
Abdümenâf’ın iki ayrı hanımından altı erkek, altı kız çocuğu oldu. Oğulları, Kureyş kabilesinin komşu devletlerle ticaretini kolaylaştırmak için anlaşmalar yaptılar. Ticaret sayesinde Mekke’nin, dolayısıyla Kureyş kabilesinin nüfuz ve iktidarı arttı.
Abdümenâf’tan sonra Kureyş’in idaresi Benî Abdümenâf’a geçti. Sikâye ve rifâde görevleri oğullarından Hâşim’e. kıyâde İse Abdüşems’e verildi. Daha sonra sikâye ve rifâde, Hâşim’den küçük kardeşi Muttalib’e, ondan da yeğeni ve Hz. Peygamber’in dedesi olan Abdülmuttalib’e geçti. Ölüm tarihi bilinmeyen Abdümenâfın Kabe’de Hicr’de bulunan bir yazıdan, Kureyş kabilesine Allah’tan sakınmayı ve akrabalar arasında iyi ilişkilerin devam ettirilmesini tavsiye ettiği anlaşılmaktadır. Hz. Peygamber Kureyşliler’i İslâm’a davet ettiği sırada, diğer dedelerinin adlarıyla birlikte onun adını da anmış “Ey Abdümenâf oğulları! Allah’a inanmak suretiyle kendinizi kurtarınız” demişti.
Diyanet İslam Ansiklopedisi