Abdülvahid er-Reşid Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

Ebû Muhammed Abdülvâhid er-Reşîd b. İdrîs el-Me’mûn b. Ya’küb (ö. 640/1242) Muvahhidler Devleti hükümdarı (1232-1242). 615’te (1218) Habâbe adlı bir cariye­den doğdu. Babası İdrîs el-Me’mûn, 1233 yılında taht iddiacılarından Yahya b. Nâsır’ın eline geçmiş olan Merakeş üzerine yürüdüğü sırada ölünce, annesi onun ölümünü gizleyerek ordunun nüfuzlu kumandanlarından Kânun b. Cermûn es-Süfyânî, Şuayb b. Vakârit el-Heskûri ve hıristiyan birliklerin kuman­danı ile anlaştıktan sonra, on dört ya­şındaki oğlu Abdülvâhid’i er-Reşîd un­vanıyla hükümdar ilân ettirdi. [18 Ekim 1232] Ordu ve devlet erkânının deste­ğiyle tahta geçen Abdülvâhid süratle Merakeş üzerine yürüdü ve Yahya b. Nâsır’ı mağlûp ettikten sonra Kâdî Ebû Muhammed’in gayretleri sayesinde faz­la bir mukavemetle karşılaşmadan şeh­re girdi. Habâbe, kumandanların oğlu­nu desteklemelerine karşılık, ele geçirebilirlerse Merakeş’i yağmalamala­rına müsaade edeceğine söz vermişti. Fakat Abdülvâhid de halka şehri tes­lim ettikleri takdirde mal ve can gü­venliklerinin teminat altında olacağı­na dair söz verdiği için, kumandan ve askerlere yağmadan bekledikleri ka­zanca karşılık 500.000 dinar ödemek zorunda kaldı.

Abdülvâhid tahta geçtiğinde tam bir çöküş içinde olan devleti eski haline ge­tirmek üzere bazı teşebbüslerde bulun­du. Önce bütün Muvahhidler’in deste­ğini kazanmak için hutbelerde Mehdî b. Tûmert’in adını zikretmeye başladı. Mehdî’nin koyduğu, fakat babasının kal­dırdığı vergileri yeniden koydu. Abdül­vâhid Merakeş’te yönetime hâkim ol­duktan sonra Benî Hüd tarafından İş-bîliye’den kovulan Ömer b. Vakârit el-Heskûrî de onun hizmetine girdi. Ancak bir müddet sonra Abdülvâhid’e karşı açıkça cephe alarak Yahya b. Nasır adı­na davette bulunmaya başladı ve bazı Muvahhid kabilelerini de yardıma çağır­dı. Bunun üzerine Abdülvâhid, dama­dı İdrîs’i başşehirde bırakıp Yahya’ya karşı harekete geçti ve Sicilmâse’de onu bozguna uğrattıktan sonra geri dön­dü. Yahya’ya katılmış olan Saîd b. Zekeriyyâ kumandasındaki Muvahhidler de tekrar ona bağlılık arzettiler (631 /1233-34) Ömer b. Vakârit daha sonra Hlot-lar’ın relsi Mes’ûd b. Humeydân’ı Abdül­vâhid’e karşı kışkırttı. 0 da bunu haber alınca bir komplo hazırlayıp Mes’ûd’u önde gelen yirmi beş arkadaşıyla bir­likte öldürttü. Hlotlar Yahya b. Humey-dân’ın başkanlığına isyan ederek Yah­ya b. Nâsır’ı tahta geçirmek için Me­rakeş’i muhasara ettiler. Şehirde er­zak tükenince Abdülvâhid Sicilmâse’ye kaçtı. Yahya da şehri zaptedip yağma­ladı (632/1234-35). Aynı yıl Cenevizliler Sebte’yi (Cevta) kuşattılar ve 400.000 dinar haraç aldıktan sonra kuşatmayı kaldırdılar. Abdülvâhid 633’te (1235-36) Sicilmâse’den Merakeş’e hareket etti. Yahya’yı mağlûp ederek şehre gir­di. Daha sonra intikam almak için Hlot-lar’ın üzerine yürüdü ve Fas’a kadar geldi. Bu sırada Yahya b. Nasır Araplar tarafından öldürüldü, başı Fas’ta bulu­nan Abdülvâhid’e gönderildi. Bu geliş­meler üzerine İşbîliye halkı da ona biat etti. Yahya’nın öldürülmesinden sonra Hlotlar da bağlılık arzettiler; fakat Abdülvâhid buna rağmen üzerlerine asker sevkederek onlardan intikam aldı. En­dülüs’te Benî Hûd’a karşı isyan etmiş olan İbnü’l-Ahmed Muhammed b. Yû­suf b. Nasr da 636’da (1238-39) ona tâbi oldu. Fakat bütün gayretlerine rağ­men Abdülvâdîler hanedanının kurul­masına ve Merinîler’in ülkenin çeşitli yerlerini işgal etmelerine engel olama­dı. Giderek güçlenen Merinîler Mağrib ve İspanya’yı Muvahhidler’in elinden alır­ken Franklar da 29 Mayıs 1239da Kurtuba’yı işgal ettiler.

Abdülvâhid er-Reşîd, on yılı aşkın bir süre hükümdarlık yaptıktan sonra 9 Cemâziyelâhir 640’ta [4 Aralık 1242] Merakeş’te sarayının bahçesindeki havuz­da boğularak öldü. Yerine Merînîler’le barış anlaşması yapan Ebü’l-Hasan Ali es-Saîd geçti.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi