Abdullah bin Zübeyr Kimdir, Kısaca Hayatı, Hakkında Bilgi

ABDULLAH b. ZÜBEYR ( ? – 692)

Arap komutan ve devlet adamı. Emevîler’le savaştı ve Mekke’de halifeliğini ilan etti.

622 ya da 624’te Medine’de doğdu, 692’de Mekke’de savaşırken öldü. Babası, Kureyş kabilesi soylularından Zübeyr, annesi, Hz. Muhammed’in üçüncü karısı Ayşe’nin kız kardeşidir.

Abdullah b. Zübeyr, 635’te babası ile birlikte Bizanslılar’a karşı Yarmuk Savaşı’na katıldı. 638’de yine babasıyla, Mısır’ı alan Amr İbnü’l-As’ın ordusunda bulundu. 651 ’de Horasan seferine katıldı. Cemel Vakası’nda teyzesi Ayşe’nin piyade komutanıydı.

Emevî hanedanının kurucusu Muaviye 660’da halifeliğini ilan etti. Abdullah b. Zübeyr, Muaviye’nin oğlu Yezid’in veliahtlığım tanımadı. 680’de Muaviye’ nin ölümü üzerine halife olan Yezid’e karşı çıktı. Yezid, Abdullah’ın ortadan kaldırılmasını emretti. Bunu öğrenen Abdullah, kendisi gibi Yezid’in halifeliğini tanımayan Ali’nin ikinci oğlu Hüseyin ile birlikte Mekke’ye kaçtı. Yezid’in gönderdiği kardeşi Amr b. Zübeyr’i yendi.

Hüseyin, Kûfeliler tarafından halifeliği alması için Irak’a çağrıldı. Ama Kûfe’ye giderken Kerbela’da Emevîler tarafından öldürüldü. Mekke halkının yanı sıra, Medine halkı da Emevî halifesine karşı ayaklanmıştı. Böylece, Abdullah b. Zübeyr 681’de Hicaz’da halife ilan edildi.

Medine halkı, 683’te Harra Savaşı’nda Emevîler’e yenildi. Emevî komutanı Hüseyin b. Numeyr Mekke’yi kuşattı. 64 gün süren kuşatma sırasında Kabe yakıldı. Hüseyin b. Numeyr Yezid’in ölüm haberini alınca kuşatmayı kaldırdı. Yezid’in oğlu II. Muaviye de birkaç ay sonra ölünce Abdullah b. Zübeyr Irak, Orta Arabistan, Mısır ve Suriye’deki Kaysi kabilesi tarafından halife olarak tanındı.

684’te Kaysiler, Emevîler’in dayandığı Kelb kabilesi tarafından Şam’ın kuzeyindeki Merc-i Rahit’te yenildi. Bu olay, Emevî hanedanından Mervan’ın iktidara gelmesini sağladı. Ama, aynı zamanda da Kuzey ve Güney Arapları arasında Emevî Devleti’nin çöküşüne yol açan düşmanlığı başlattı.

Abdullah b. Zübeyr, Kabe’yi yeniden yaptırdı, Haricî ve Şiî ayaklanmalarıyla uğraştı. Irak valisi olan kardeşinin 690’da Emevîler’ce öldürülmesi gücünü önemli ölçüde azalttı. Mısır da Emevîler tarafından geri alındı ve Abdullah’ın gücü yalnızca Mekke ile sınırlandı.

Emevî halifesi Abdülmelik’in gönderdiği Haccac, 692’de Mekke’yi kuşattı. Yedi ay kadar süren kuşatmada Abdullah b. Zübeyr öldü. Haccac, cesedini bir darağacına astırarak günlerce orada bıraktı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi