Tarih

Abdullah bin Muti Kimdir, Hayatı Emevi Karşıtı Sahabi

Abdullah bin Mutî

Abdullah b. Mutî’ b. Esved el-Kureşî el-Adevî (ö. 74/693) Emevî yönetimi aleyhindeki faaliyetleriyle meşhur olan sahâbî. Medine’de doğdu. İlk siyasî faaliyetle­re Muâviye devrinde başladı ve onun Ziyâd’ı Medine’ye vali tayin etmesine şiddetle karşı çıktı. Bu hareketiyle Eme­vî taraftarlarını çok öfkelendirdi, bu yüzden ağır itham ve hakaretlere mâ­ruz kaldı. Yezîd b. Muâviye’ye biat me­selesi tartışılırken halkı kışkırtmasın­dan endişe edildiği için Medine’de hap­sedildi; fakat başta Abdullah b. Ömer olmak üzere Adî kabilesi mensupları buna şiddetle itiraz edince hapisten çı­karıldı.

Hz. Hüseyin’i Küfe’ye gitmekten vaz­geçirmeye çalıştıysa da başaramadı. Yezîd’in halifeliğine tepki göstererek Medine’yi terketmek istedi. Ancak, İbn Ömer’in, bir halifeye biat etmeden ölenlerin Câhiliye ölümüyle (dinden çık­mış olarak) dünyayı terketmiş olacakla­rını ifade eden hadisi hatırlatması üze­rine Medine’de kalarak Yezîd aleyhin­deki faaliyetlerine devam etti; bir kısım halkın Mekke’de halifeliğini ilân eden Abdullah b. Zübeyr’e biat etmesini sağ­ladı. Harra Vak’ası’nda Emevîler’e karşı savaştı (683). Medine müdafaası sırasında halkı cesaretlendirmek İçin oku­duğu hutbe meşhurdur. Emevîler Medi­ne’yi ele geçirince İbnü’z-Zübeyr’in yanı­na giderek Mekke’yi kuşatan Emevî birliklerine karşı onun safında kahra­manca savaştı. 65 (684-85) yılında İbnü’z-Zübeyr tarafından Kûfe’ye vali ta­yin edildi. Burada halkı İbnü’z-Zübeyr aleyhine kışkırtarak Muhammed b. Hanefıyye’ye biata davet eden Muhtar es-Sakafi’nin faaliyetlerinden ve tayin etti­ği emîrü’ş-şurtayı öldürmesinden dolayı endişeye kapıldı ve Kûfe’yi terkedip Mekke’ye döndü (66/685-86). Haccâc b. Yûsuf Mekke’yi muhasara et­tiği sırada yaralandı ve İbnü’z-Zübeyr’den kısa bir müddet önce öldü. Babası yoluyla rivayet ettiği bilinen tek hadis Müslim’in Şaluh’inde, Dârimi’nin Sünen’inde ve Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde (III, 413; IV, 213) yer almıştır.

Diyanet İslam Ansiklopedisi