Abdullah bin Hazim Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

ABDULLAH b. HÂZİM

Ebû Salih Abdullah b. Hâzim b. Esma’ es-Sülemî (ö. 72/691) Herat ile Serahs’ı fetheden ve Horasan valiliği yapan kumandan.

Annesi Aclâ gibi bir siyahî olan Ab­dullah b. Hâzim’in Hz. Peygamber’den hadis rivayet ettiğini ve sahâbî olduğu­nu kabul edenler de vardır. Hz. Os­man’ın halifeliği sırasında, Basra Valisi Abdullah b. Âmir’in emrinde İran ve Horasandaki fetihlere kumandan ola­rak katıldı, birçok yerin fethedilmesinde başarılı hizmetler gördü. 651-652 yıllarında Herat ve Serahs’ı fethetmeyi, bir yıl sonra da isyan eden Kârinin kuv­vetlerini yenmeyi başardı. Bunun üzeri­ne Basra Valisi Abdullah b. Âmir tara­fından Horasan’a vali tayin edildi. İbn Âmir’in İkinci defa Basra valiliğine geti­rilmesi üzerine Belh ve Sicistan’ın fethi­ne memur edildi; 66S yılına kadar Ho­rasan’da çeşitli askerî faaliyetlerde bu­lundu. 684 yılından itibaren, Mekke’­de halifeliğini ilân etmiş olan Abdullah b. Zübeyr’e biat etti ve Öldürülmesine kadar onun valisi olarak Horasan’da kaldı.

Abdullah b. Hâzim, Rebîa kabilesine mensup zümrelerle savaşırken Temîmîler’den yardım gördü. Bu savaşlar­dan sonra Horasan’a hâkim oldu ve oğ­lu Muhammed’i Herafa vali tayin etti; Bükeyr b. Vişâh’ı da güvenlik teşkilâtı­nın başına getirdi. Bu sırada Temîm ka­bilesinden Şemmâs b. Disâr el-Utâridî Abdullah’a iltihak ettiği halde Muhammed ile Bükeyr, kabile mensuplarını Herafa sokmamaya karar verdiler. Bu sebeple 688’te Herat’ta çıkan savaşta oğlu Muhammed’in öldürülmesi Abdul­lah’ı da savaşa katılmaya mecbur etti. Onun, Arap yarımadasının muhtelif yer­lerinden gelip Horasan’a yerleşen kabi­lelerle yaptığı bu tür iç savaşlar, Abdülmelik b. Mervân’ın iktidarı ele geçirme­sine kadar devam etti.

Abdülmelik b. Mervân, Abdullah b. Zübeyr tarafından Irak valisi tayin edi­len Mus’ab b. Zübeyr’i ortadan kaldırdı­ğı sıralarda Abdullah b. Hâzim, Abdül­melik adına Horasan’da hâkimiyeti ele geçirmeye çalışan Bahîr b. Verkâ İle sa­vaşıyordu. Horasan’a gönderilen Musab’ın başı, Abdülmelik taraftarlarınca sokaklarda dolaştırıldıktan sonra Ab­dullah’ın eline geçti. Abdullah Mus’ab’ın başını hürmetle yıkadı, cenaze namazını kılıp defnetti. Abdullah gelişen tehlike­ler karşısında Merv’in idaresini Bükeyr’e bıraktı ve Nİsabur üzerine yürüdü. 691 yılında Bahîr ile savaşırken Abdülmelik’ten, kendisini halife olarak tanıyıp biat ettiği takdirde yedi yıl müddetle Hora­san valiliğinde kalabileceğini vaad eden bir mektup aldı. Bu teklife sinirlenen Abdullah mektubu getiren elçiye, “Ben Resûlullah’ın sahâbîsinin oğluna (Abdul­lah b. Zübeyr’e) yaptığım biati bozup da Peygamber’in kovduğu kimsenin oğlu­na (Abülmelik b. Mervân’a) biat etmiş olarak Allah’ın huzuruna çıkmak iste­mem” dedi. Onun bu kesin tavrı karşı­sında Abdülmelik. Bükeyr b. Vişâh’ı Ho­rasan valiliğine tayin etti. Bunun üzeri­ne Abdullah ailesiyle birlikte, Tirmiz’de bulunan oğlu Musa’nın yanına gitmek üzere yola çıktıysa da Bükeyr tarafın­dan takip edildi; Merv yakınlarında ya­kalanarak öldürüldü ve başı Abdülmelik b. Mervân’a gönderildi. Abdülmelik onun başını Şam’daki bir meydanda teşhir etti.

Abdullah b. Hâzim’in, valiliği sırasın­da kendi adına altın para bastırdığı bi­linmektedir.