Abdullah b. Ahmed b. Hanbel Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
ABDULLAH b. AHMED b. HANBEL
Ebû Abdurrahmân Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (ö. 290/903) Ahmed b. Hanbel’in küçük oğlu ve önde gelen talebesi.
213 (828) yılında Bağdat’ta doğdu. Daha çocukken hadis öğrenmeye karşı büyük bir istek duyarak başta babası olmak üzere pek çok muhaddisten ders aldı. Hocaları arasında, ‘bir kısmı babasının yakın arkadaşı olan devrinin şöhretli muhaddislerinden Yahya b. Mafn, Ebû Bekir ve Osman b. Ebû Şey-be kardeşler, Ebû Hayseme Züheyr b. Harb, Süfyân b. Vekr b. Cerrah da vardır. Ahmed b. Hanbel. meşhur eseri Müsned’i önce özel olarak Abdullah’a okumuştur. Abdullah, Müsned’öe, “Babam dedi ki” diye naklettiği her hadisi babasından en az iki üç defa dinlemiş olduğunu belirtmiştir. Ayrıca başkalarının soramadığı hususları babasına sorup Öğrenmiş ve ondan ez-Zühd adlı eserini, en-Nâsih ve’l-mensûh, et-Târîh, Hadîşü Şu’be, Cevâbâtü’l-Kur’ân ve el-Menâsik gibi kitapları okumuştur. Abdullah’tan hadis rivayet edenler arasında Nesâî, Ebü’l-Kâsım el-Begavi”, Mehâmilî, Ebû Ali es-Savvâf ve Ebû Bekir el-Katîî gibi muhad-disler bulunmaktadır. “Üstat oğlu üstat” diye Övülen Abdullah’ın geniş hadis bilgisini babası da takdir eder, hatta bilmediği hadisleri kendisiyle müzakere edecek kadar hadis ilminde yetişmiş olduğunu söylerdi. Nitekim Nesâî ve Dârekutnî gibi oldukça titiz iki hadis münekkidi, Abdullah’ın sika olduğuna şahitlik etmektedirler.
Babasının bazı fıkhı görüşlerini de nakletmekle birlikte Abdullah daha çok hadisle meşgul olmuş, hadis tenkidi ve ilel bilgisindeki üstünlüğünü herkese kabul ettirmiştir. Otuz bin hadis ihtiva eden Müsned, Ahmed b. Hanbel’in sağlığında bizzat kendisi tarafından tam olarak tertip ve tasnif edilemediği için bu önemli görevi Abdullah üstlenmiş ve dağınık vaziyetteki Müsned hadislerini sıraya koymuştur. Fakat bu arada bazı tertip hataları sebebiyle Medineliler’in rivayetleri Şamlılar’ınkine, Şamlılar’ınki de Medineliler’in rivayetlerine karışmış ise de eserin bu tür yanlışları daha sonra kudretli hadis hafızları tarafından düzeltilmiştir. Müsned’i tertip ettiği sırada Abdullah bu esere bazı rivayetler eklemiştir. “Zevâidü Abdillâh” diye anılan bu ilâveler, onun babası dışındaki hocalarından duyduğu hadislerle babasından duymadığı halde ona okuduğu hadislerdir. Müsned’de ibaresiyle rivayet edilen hadisler Ahmed b. Hanbel’in derlediği rivayetlerdir. Kelimesi olmaksızın şeklinde rivayet edilenler ise Abdullah’ın “Zevâid”indendir.
Ahmed b. Hanbel’in fıkıh, akaid ve ahlâkla ilgili görüşlerini talebeleri içinde en iyi toplayan yine Abdullah’tır.
Müsned’den seçerek meydana getirdiği Şülâşiyyât, babasından rivayet ettiği Fela’ilü Oşmân b. Affân, Kitâbü’s-Sünne ve Müsnedü’l-Ensâr günümüze kadar ulaşan eserleridir.
Abdullah, babası gibi yetmiş yedi yaşında iken Bağdat’ta vefat etti; vasiyeti üzerine Bâbüttîn Kabristanı’na defnedildi.