Abdülkadir Udeh Kimdir, Hayatı, Eserleri

(1907-1954) Mısırlı hukukçu, Müslüman Kardeşler teşkilâtının önde gelen liderlerinden. 1930’da Kahire Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra savcılık ve hâkimlik yaptı. Daha kuruluş yıllarından itibaren Müslüman Kardeşler (el-İhvânü’l-müslimîn) teşkilâtında yer aldı. Kral Faruk tahttan indirildikten sonra yeni Mısır anayasasını hazırlamak üzere ku­rulan komisyonda üyelik yaptı. Komis­yon çalışmaları sırasında hürriyetleri savunan ve anayasanın İslâmî esaslara dayandırılmasını isteyen tavırlarıyla dik­kati çekti.

General Necib’in hürriyetçi subaylar (ed-dubbâtü’l-ahrâr) tarafından iş başın­dan uzaklaştırılmasına tepki olarak başlayan halk gösterilerinde faal rol oy­nadı. Müslüman Kardeşler teşkilâtı ile Cemal Abdünnâsır ve tarafiarları ara­sında bir yakınlaşma sağlamaya çalışan Odeh bu gayesini gerçekleştiremedi ve hükümet teşkilâtı kapatma kararı al­dı. Abdünnâsır’ı kararından döndürmek için yaptığı bir görüşmede kullandığı sert üslûp ve General Necib’in göreve iadesi için yapılan gösterilerdeki rolü sebebiyle Abdünnâsır’la arası açıldı. Abdünnâsır’ın İngiltere ile imzaladığı ant­laşmayı Müslüman Kardeşler adına in­celeme görevinin Abdülkâdir Ûdeh’e ve­rilmesi üzerine hazırladığı raporda, İn­giliz menfaatlerini koruduğu ve İngiliz işgaline zemin hazırladığı gerekçesiyle antlaşmaya karşı çıktı; antlaşmanın Amerikan ve İngiliz menfaatlerini koru­ma uğruna bölgeyi harp ve sıkıntıların içine çekeceğini söyledi. Bu rapor da Abdünnâsır ile Müslüman Kardeşler ve Abdülkâdir Ûdeh arasındaki uçurumun büyümesinde etkili olmuştur.

Müslüman Kardeşler teşkilatındaki çalışmalarına daha çok zaman ayırabilmek için 1951’de resmî görevlerin­den istifa ederek avukatlığa başladı. Bu arada, 1953’te anayasa hazırla­mak üzere Libya’ya davet edildi. Kasım 1954’te Abdünnâsır’a karşı girişilen ba­şarısız suikast teşebbüsünden sonra bu suikaste katılmakla itham edilen Abdülkâdir Ûdeh, özel bir mahkemede kı­sa süren bir yargılama sonunda idama mahkûm edildi. 9 Aralık 1954’te Müs­lüman Kardeşler mensubu diğer beş ki­şi ile birlikte idam edildi.