Abdülhay Hace Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Abdülhay Hâce. XIV. yüzyılın ikinci yarısıyla XV. yüzyılın başlarında yaşayan minyatür ressamı. Celâyirî Sultanı Üveys b. Hasan’ın (1356-1374) himayesinde yetişmiş, bir rivayete göre bu sanatkâr hükümdar tarafından bizzat yetiştirilmiştir. Aynı zamanda edip, şair ve bir araştırmacı olan Afgan Şahı Dost Muhammed’in belirttiğine göre, ustası Sultan Üveysin nakkaşbaşısı Üstad Şemseddin’dir ve Sultan Ahmed b. Üveys’in sarayında da birlikte çalışmışlardır. 1393’te Timur’un Bağdat’ı ele geçirmesi üzerine Semerkant’a götürülen Abdülhay Hâce, haya­tının sonuna kadar orada kalmış ve Ti­mur’un sarayını duvar resimleriyle süs­lemiştir.

Sanatçının üslûbu ve yaptığı tasvir­ler konusunda açıklamalar yapan Dost Muhammed, onun Sultan Ahmed b. Üveys’in de yardımıyla, mürekkep çi­zimleri ve fırça resimleri ihtiva eden bir Ebû Sa cîdnâme nüshası hazırladiğını bildirmekte ise de söz konusu eser bu­güne kadar gelememiştir. Eserlerinin bugüne gelemeyişine, resim yapmanın günah olduğu inancıyla hayatının sonla­rına doğru çalışmalarından pişmanlık duyarak bir daha resim yapmamaya yemin edip elindeki eserleri yaktığı ve­ya sildiği yolundaki söylentiler sebep gösterilmektedir. Abdülhay Hâce’nin imzasını taşıyan orijinal bir eserin ele geçmemiş olmasına rağmen, birtakım çalışmalarının Muhammed b. Mahmûd Şah Hayyâm tarafından yapılmış kopya­ları bazı saray albümlerinde yer almak­tadır. Ayrıca Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan Behrâm Mirza Albümü’ndekı bir minyatürün, albüm hazırlanırken ona atfedilmiş olduğu görülmektedir. Washington Freer Gallery’de yer alan Sultan Ahmed b. Üveys’in divanındaki emsalsiz derecede güzel minyatürlerin de Abdülhay Hâce’ye ait olması kuvvet­le muhtemeldir.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi