Abdülaziz bin Muhammed bin Suud Kimdir, Hayatı

Abdülaziz bin Muhammed bin Suud, (ö. 1218/1803) Necid’de hüküm süren Suudî ailesine mensup Vehhâbî emîri.

Babası, Vehhâbîliğin kurucusu Mu­hammed b. Abdülvehhâb ile birlikte ye­ni mezhebi yaymak için faaliyete geçen Muhammed b. Suûd’dur. 1766’da ha­nedanın başına geçen Abdülazîz, baba­sının siyasetini takip ederek Vehhâbîliği yaymak için otuz yıl Orta Arabistan’daki muhtelif kabilelerle mücadele etti. Da­ha sonra Basra körfezi sahillerine kuvvet şevketti ve 1795’te Lahsâ’yı ve Katîfi ele geçirdi. 1798 Ekiminde, Bağ­dat Valisi Süleyman Paşa tarafından bu bölgeye gönderilen Kethüda Ali Paşa kumandasındaki kuvvetler Vehhâbîler’e karşı başarı kazanamayınca, 1799’da iki taraf arasında altı yıllık bir barış yapıldı.

1773’te Mekke Şerifi Sürûrîden vergi karşılığı mukaddes yerleri ziyaret izni alan Abdülazîz, 1787’de bu izni geri alan Mekke Şerifi Gâlib ile mücadele­ye girişti ve 1798’de Mekke’ye serbest­çe girme hakkına sahip oldu. 1802’de, Şiî Hazâil kabilesinin bir Vehhâbî kafile­sini vurması üzerine, oğlu Suûd’u Irak-Kerbelâ bölgesine göndererek Kerkük’ü yağma ettirdi, halkını da topluca öldürt­tü. 1803 Şubatında Tâifi ele geçirerek orayı da yağmalattı ve ardından Mek­ke’ye yöneldi. Muhtemel bir katliam ve yağmanın önüne geçmek isteyen Mek­ke Şerifi Galib’in kardeşi Abdülmuîn, onları şehre davet etti ve böylece Vehhâbîler 1803 Nisanında Mekke’ye girdi­ler. Burada dört gün kadar kaldıktan sonra Cidde üzerine yürüdüler; ancak bu sırada Cidde’de bulunan Gâlib, Cid­de Valisi Şerif Paşa ile birlikte Vehhâbîler’i bozguna uğrattı. Abdülazîz’in Necid’e çekilmesi üzerine de Mekke geri alındı. Hâkimiyetini Bas­ra. Bahreyn, Uman taraflarına kadar ya­yan Abdülazîz, 4 Kasım 1803’te Der’iyye’de bir camide, Irak katliamından çok etkilenen bir Şiî tarafından hançerlene­rek öldürüldü.

Diyanet İslam Ansiklopedisi