Abdülaziz bin Abdulvehhab Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
ABDÜLAZİZ b. ABDULVEHHAB Hoca Abdülazîz adıyla tanınan XVI, yüzyıl Safevî devri tasvir sanatçısı. Âlî onun İsfahanlı, Kâdî Ahmed ise Kâşânlı olduğunu kaydeder. Doğum ve ölüm tarihleri belli değildir. Şah Tahmasb’ın Tebriz’deki saray nakışhanesinde yetişti. Şaha resim ve nakış dersleri vererek onun bu sanatla daha çok ilgilenmesini sağladı. Belki de bu sebeple Hoca Abdülazîz ismiyle anıldı ve bu imzayı kullandı. “Behzâd’ın talebesi” (Şâkird-i Behzâd) imzalı tasvirinden dolayı onu büyük minyatür sanatkârı Behzâd’ın öğrencisi kabul etmek mümkün olduğu gibi, sanatında usta ve eşsiz bir musavvir olduğu konusunda birleşen kaynaklan da göz önüne alarak, kendisini sanatta Behzâd’a en yakın sanatçı saydığı veya onun çok fazla tesirinde kaldığı da düşünülebilir.
İşlediği bir suç yüzünden Şah Tahmasb tarafından burnu ve kulakları kesilerek cezalandırıldı. Kâdî Ahmed, suçunun kötü niyetli kişilerle iş birliği yaparak şahın mührünü taklit etmek olduğunu bildirir. Âlî ise, talebesi Molla Ali Asgar ile birtakım kötülüklere karıştıkları için, şahın hareminde hizmet eden bir genci de yanlarına alarak Hindistan’a gitmek üzere Şiraz’a kaçtıklarını ve yakalandıklarını rivayet eder. Bu sebeple hakkında ölüm cezası verilmişken sanatındaki ustalığı göz önüne alınarak cezası hafıfletilmiştir.
Sanatçının elinden çıkmış bazı tasvirler. Houghton Şehnamesi olarak bilinen Şah Tahmasb adına hazırlanmış Firdevsi’nin Şehname adlı eserinde yer almaktadır. “Şâkird-i Behzâd” İmzalı tasvirin yer aldığı Şah Tahmasb Albümü ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde korunmaktadır. “Amel-i Hâce Abdülazîz” imzalı bir minyatürü de Paris Bibliotheque Nationale’dedir.
Bibliyografya
1- Alî, Menâktb-ı Hünerverân (nşr. İbnülemin Mahmud Kemâl), İstanbul 1926.
2- Kâdî Ahmed (Kummî), Cailigraphers and Painters (trc. V. Minorsky), Washington 1959.
3- Filiz Çağman-Zeren Tanındı. Topkapt Sarayı Müzesi İslâm Minyatürleri, İstanbul 1979.
4- M. B. Dickson-S. C. We!ch. The Houghton Shahnameh, Cambridge 1981.
5- D, Duda. “Abd-al-Aziz b. ‘Abd-al-Vahhâb”, Elr., I, 97-99.
TDV İslam Ansiklopedisi