Abdi

(ö. 1178/1764 [?]), Osmanlı tarihçisi. Patrona İsyanı hakkında kaleme aldı­ğı tarihiyle tanınan Abdi Efendİ’nin ha­yatına dair bilgiler, daha çok kendi ese­rine dayanır. Bazı kaynaklara göre III. Ahmed’in mühürdarı oldu; 1753-1764 yılları arasında birkaç defa reîsülküttâblığa getirildi. Aynı zamanda şair olan Abdi’nin o devirde yaşamış birkaç Abdi’den hangisi olduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Abdi Efendİ’nin, Târih-i Sultan Mahmud Han İbn Sultan Mustafa Han adı­nı taşıyan, fakat daha çok Abdi Târihi adıyla bilinen kitabı monografik bir eser olup sadece Patrona ayaklanması­nı, başlangıcından bastırılmasına kadar canlı bir şekilde anlatmaktadır. Bizzat devrin olayları içinde yaşamış bir kim­senin kaleminden çıkan bu eser, müel­lifinin şahsî müşahedelerini vermesi bakımından orijinal bir kaynaktır; aynı zamanda bu olay hakkında yazılmış Destârî Salih’in eserinde ve Sâmî Târihi’nde verilen bilgileri de tamamlar mahiyettedir. Ayrıca bu tarihte 1142 (1729-30) vak’aları arasında iran sa­vaşlarıyla ilgili bilgiler de vardır.

Abdi Târihi’nin Süleymaniye Kütüphanesi’nde kayıt­lı nüshası, Faik Reşit Unat tarafından neşredilmiştir.

Bibliyografya

1- (Abdi). 1730 Patrona İhtilâli Hakkında Bir Eser, Abdi Tarihi (nşr. Faik Reşit Unat), Anka­ra 1943.
2- Destân Sâlih Târihi (nşr. Bekir Sıtkı Baykal), Ankara 196

2.
3- Sicill-i Osmânî, III, 410;
4- Osmanlı Müellifleri, 111, 106.
5- TA, I, 32.
6- F. Babinger, “Abdi Efendi”, El2(Fr.), I, 99.

Diyanet İslam Ansiklopedisi