Abdi Himmetzade Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Abdi, Himmetzâde (ö. 1122/1710), Vaiz, mutasavvıf-şair ve musikişinas.
Şeyh Abdullah Efendi adıyla da bilinir. Bayrâmiyye tarikatı şeyhlerinden Himmet Efendi’nin oğludur. 1050’de (1640) İstanbul’da doğdu ve tahsilini orada yaptı. Bilhassa tefsir ve hadis ilimlerinde kendisini yetiştirdi. Bu arada Bayrâmiyye tarikatına intisap ederek babasına mürid oldu. 1669’da Kasımpaşa Camii’ne, on yıl sonra da Fatih civarındaki Halil Paşa Camii’ne vaiz oldu. Şehremini Yenibahçe’deki Defterdar İbrahim Efendi Tekkesi şeyhi olan babasının 1684’te vefatı üzerine, adı geçen tekkeye şeyh tayin edildi. 1688’de hacca gitti. Dönüşünde Sultan Selim Camii cuma vaizliğine tayin edilince selâtin camii kürsü şeyhleri silsilesine girmiş oldu. 1694’te Fatih Camii vaizliğine nakledildi. Bu vazifede iken Sultan II. Mustafa’nın Avusturya seferine (1697) ordu vaizi olarak katıldı. Hayatının son yıllarında Beyazıt ve Süleymaniye camileri vaizliklerinde bulunan Abdi, 26 Şevval 1122’de vefat etti. Üsküdar’daki Bezcizâde Tekkesinde babasının yanına gömüldü. Abdüssamed ve Abdüşşekûr adlı iki oğlu devrin tanınmış şairlerindendir. Abdüssamed babasının ölümü üzerine tekkeye şeyh tayin edildi.
Tasavvufî şiirleri mürettep bir divanda toplanan Himmetzâde, bu şiirlerinde Abdî, Derviş Abdullah, Abdullah, Hz. Peygamberin hayatını konu alan Gencîne-i İ’câz isimli mesnevisinde ise Himmetzâde mahlaslarını kullanmıştır. Ayrıca lugazlardan meydana gelen Dîvan-ı Lugaz isimli bir risalesi de vardır.
Latîfî, Mehmed Tâhir. Hammer, İbnülemin gibi bazı müellifler, Abdi’nin bir şuarâ tezkiresi yazdığını kaydediyorlarsa da bu esere henüz rastlanmamıştır. Abdi, ayrıca hat ve mûsiki ile de meşgul olmuş ve bu konularda da eserler vermiştir. Hat sanatının ustalarından Hafız Osman’dan icazet almış, sülüs ve nesih yazıda üstat derecesine erişmiştir. Onun dinî mahiyette pek çok eser bestelediği çeşitli el yazması güfte mecmualarında zikredilmektedir. Ancak bu eserlerden hiçbirinin notası zamanımıza ulaşmamıştır.
Bibliyografya
1- Şeyhî. Vekâyiu’l-fuzalâ’, Millet Ktp., Ali Emîrî, T, nr. 731.
2- Salim, Tezkire. Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 387
2.
3- Su-yolcuzâde Mehmed Necîb. Devhatü’l-kütlâb (nşr. Kilisli Muallim Rifat), İstanbul 194
2.
4- Safâyî. Tezkire, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2549, vr. 231b-233a.
5- Hasîb-i Üsküdârî, Vefeyat-ı Ekâbir-i Islâmiyye, Millet Ktp., Ali Emîrî, T, nr. 620, vr. 21°.
6- Ayvansarâyî. Vefeyât-ı Selâtîn, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 1375, vr. 17b.
7- Müstakimzâde, Tuhfe-i Hattatın (nşr. İbnülemin Mahmud Kemâl), İstanbul 1928.
8- Mehmed Şükrî, Silsilename, Hacı Selim Ağa Ktp., Hüdâyî Kitapları, nr. 1098, vr. 21B.
9- Osmanlı Müellifleri, II, 313.
10- S. Nüzhet Ergim, Türk Şairleri. İstanbul, ts.. I, 172-176;
11- S. Nüzhet Ergim, Antoloji, İstanbul 194
2.
12- Uşşâkîzâde. Zeyti Şakâik (nşr. H Kıssling), Wiesbaden 1965.
13- Tahir Olgun, “Abdi”, İTA. 11, 209.
Diyanet İslam Ansiklopedisi