Abdi Efendi Basmacı

(1787-1851), Türk bestekârı ve icracısı. İstanbul’da Davutpaşa’da doğdu. Ba­bası Kadı Halil Efendi’dir. Düzenli bir tahsil yapma imkânı bulamadı. Sekiz yaşında iken babasını kaybetti. Tanıdık­larının yardımıyla Kapalıçarşı’da yeme­ni basmacılarından birinin yanına çırak olarak girdi. Burada on yıl kadar çalıştı.

On yedi-on sekiz yaşlarında iken, bir rivayete göre tebdît-i kıyafet gezen III. Selim’in dikkatini çekmiş ve 1805’te Enderun’a alınmıştır. Mûsikideki temel bilgileri meşkhanede gördüğü dersler­den elde etti. III. Selim’in vefatı üzerine II. Mahmud’un tahta geçtiği yıl (1807), saray müezzini olarak tayin edildi. Bir müddet sonra musâhib-i şehriyârîler arasına girdi. Mızıka-i Hümâyun Mek­tebi kurulunca müezzinliğe ilâveten kendisine hocalık görevi verildi. Beş yıl bu görevde kaldı. Sultan Abdülmecid’in tahta geçtiği sene (1839), müezzinlik görevi devam ediyordu. Hayatının son yılları hakkında yeterli bilgi bulunma­maktadır. 15 Cemâziyelevvel 1267 [339] Cuma günü Kabataş’taki evinde altmış dört yaşında iken öldü ve Maçka’daki Şeyh Mezarlığı’na gömüldü.

Abdi Efendi’nin en meşhur olduğu dönem. II. Mahmud ve Abdülmecid de­virleri olmuştur. Tabii bir ses güzelliği­ne sahip bulunan Abdi Efendi’nin bestekârlıkta da başarılı olduğu, mûsiki otoriteleri tarafından kabul edilmiştir. Mezar taşı kitâbesindeki “Sâzendebaşı” ifadesinden sâzendelik yaptığı düşünülebilirse de bu görüşü teyit eden herhangi bir kayda rastlanmamıştır. Çeşitli güfte mecmualarında birçok eserine tesadüf edilen Abdi Efendi’nin üçü beste ve onu şarkı olmak üzere on üç eserinin notası günümüze kadar ulaşmıştır.

Bibliyografya

_{1- Tayyarzâde. Târih, İstanbul 1293.
2- S. Ezgi. Türk Musikisi, II, 92-93.
3- İbnülemin, Hoş Sadâ.
4- Tank Kip. TSM Sözlü Eserler Repertuvan, Ankara 1979.
5- Öztuna. TMA, I, 1-}

2.

Diyanet İslam Ansiklopedisi