Medeniyetler Tarihi

Abbasilerde Sosyal, Ekonomik Hayat Özellikleri, Hakkında Bilgi

Abbâsîler’de İslâm toplumu genel olarak havas ve avam denilen iki taba­kadan oluşuyordu. Halifenin yakınları, vezirler, emîrler, kadılar, âlim ve edip­lerle kâtipler birinci tabakaya mensup­tu. Esnaf ve sanatkârlar, çiftçiler, askerler, köleler ve diğer gruplar da ikin­ci sınıfı teşkil ediyordu. Çok geniş bir alana yayılmış olan Abbasî halifeliğinin sınırları içinde başta Araplar, İranlılar ve Türkler olmak üzere muhtelif ka­vimlere ve çeşitli mezheplere mensup insanlar yaşamaktaydı. Zaman zaman etnik unsurlar arasında çatışmalar çık­tığı gibi mezhepler arasında da kavga ve mücadeleler eksik olmazdı. Bu olay­lar sırasında pek çok kişi öldürülür, dükkânlar yağmalanır, evler yakılıp yı­kılırdı.

Savaş esirlerinden meydana gelen köleler toplumun önemli bir bölümünü teşkil ederdi. Kölelerin çoğu Slav, Rum ve Zencî idi. Mısır, Kuzey Afrika ve Ku­zey Arabistan köle ticaretinin en önemli pazarlarıydı. Sosyal sınıflardan biri de yahudi ve hıristiyanlardan olu­şan zimmî’lerdi. Bunlar devletin hi­mayesinde geniş bir din hürriyetiyle rahat bir şekilde yaşıyor ve ibadetlerini yapabiliyorlardı.

Refahın artmasına paralel olarak lüks ve konfor da artmış, muhteşem köşk ve saraylarda eğlence ve mûsiki meclisleri tertip edilmeye başlanmıştı. O devrin meşhur musikişinasları arasında İbra­him el-Mavsılî, Zübeyr b. Dihman. Ganevî, İbn Câmî, Zelzel ve Miskin el-Medenî sayılabilir. Mûsiki sahasında yazılan eserlerin en meşhuru, Ebü’l-Ferec el-İsfahâni’nin Kitâbü’l-Eğânisıdir. Halife, vezir ve diğer devlet adamları saray ve köşklerde, halk ise tek katlı evlerde ya­şıyorlardı. Kerpiç, tuğla, kireç ve alçı kullanılarak yapılan evlerin tavanı hur­ma lifleri ve ağaç dallarıyla örtülürdü. Zenginlerin evleri harem, selâmlık ve hizmetçi odalarından oluşuyordu. Bu ev­ler genellikle bir bahçe içinde yapılır, duvar ve tavanları mozaikler ve renkli resimlerle süslenirdi. Halifelerin saray­ları ise geniş köşkler, kubbeler, revaklar ve asma bahçelere sahipti.