Abbasilerde Coğrafya İlmi, Hakkında Bilgi

Coğrafya
 
İslâm dünyasında coğrafî eserler ilk defa Arabistan’a dair malu­mat şeklinde ortaya çıkmış, fethedilen ülkeler hakkında verilen bilgilerle zen­ginleşmiş ve nihayet İran. Hint ve Yu­nan kaynaklarından yapılan tercümeler­le IV-V. (X-X1.) yüzyıllarda en yüksek noktasına ulaşmıştır. Coğrafya ilminin İslâm’da klasik bir şekil alması, Vlll-IX. milâdî asırlarda Abbasî halifelerinin teşvikleriyle (özellikle Halife Me’mûn devrin­de 1813-833) gerçekleşen tercüme faa­liyetleriyle başlar, önceleri sadece ter­cüme faaliyetiyle yetinen İslâm coğraf­yacıları, daha sonra bu konudaki metot ve bilgileri oldukça geliştirmişlerdir. İlk coğrafya eserleri, İslâm ülkelerini ve şe­hirlerini birbirlerine bağlayan önemli yolları öğrenmek ve hac yollarını tesbit etmek gibi birtakım pratik ihtiyaçlar­dan doğmuştur. Bu maksatla yollar ve ülkeler (el-mesâlik ve’l-memâlik) hak­kında muhtelif eserler yazılmıştır. Abbasîler devrinde yetişen başlıca coğraf­yacılar ve eserleri şöyle sıralanabilir: İbn Hurdâzbih, el-Mesâlik ve’l-memâlik: Mervezî, el-Mesâlik ve’l-memâlik; Yakûbî, Kitâbü’l-Büîdân; Serahsî, el-Me­sâlik ve’l-memâlik; İbnü’l-Fakîh el-Hemedânî, Kitâbü’i-Büldân; İbn Rüşte, el-Aclâku’n-nefîse; Ebü Zeyd el-Belhî, Şuverü’l-ekâlîm; Hasan b. Ahmed el-Hemedânî. Şıîatü Cezîreti’l-‘Arab; İstahrî, Mesâiikü’l-memâlik; Kindi, Resmü’l-ma’mûr fi’l-arz; Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî, Kitâbü’1-Bed ve’t-târih; İbn Havkal, Kitâbü Şûreti’l-ari; Ebü Abdullah el-Makdisî, Ahsenü’t-tekâsînu Yâküt el-Hamevî. Mu’cemü’l-büldân, Zekeriyyâ el-Kazvîni, Aşâiü’l-büâd ve ahbârü’l-cibâd.