Abaza Paşa Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Abaza Paşa (ö. 1044/1634), Genç Osman’ın kanını dava ederek isyan eden Erzurum beylerbeyi. Asi Halep Valisi Canbuladoğlu’nun hazinedarı iken onun yenilgiye uğrama­sı sırasında yakalanmış, ancak yeniçeri ağası Halil Ağa’nın aracılığıyla bağışlan­mıştı. Halil Ağa kaptan-ı derya olunca ona da derya beyliği verdi. Bir süre sonra, önce Maraş, ardından Erzurum beylerbeyi oldu (1621). Sultan II. Os­man’ın öldürülmesi üzerine yeniçerileri “Padişah katili” ilân ederek onların hak­kından gelmek için çevresine topladığı sekbanlarla Erzurum’da yeniçerileri im­haya kalkıştı. Bu arada ocak aleyhine İstanbul ve Anadolu’da ortaya çıkan ha­reket dolayısıyla asker arasında büyük bir huzursuzluk başlamıştı. Abaza, bu durumdan faydalanarak bir yandan sancaklara kendi adamlarını tayin eder­ken, diğer yandan da halktan vergi top­lamaya başladı. Padişahın kanını dava ederek isyan eden Trablusşam Valisi Seyfoğlu Yûsuf Paşa ile Maraş Beyler­beyi Kalavun Yûsuf Paşa’nın da kendisi­ne katılmasıyla kısa zamanda çevresine 30.000 kişi toplamayı başardı ve ele geçirdiği yeniçeri, topçu, cebeci, acemi oğlanı gibi ocak mensuplarını Öldürttü. Abaza Paşa. şeyh olarak benimseyip kendisine intisap ettiği ve tarihlere “Abaza Şeyhi” lakabıyla geçen Seyyid Abdürrahîm-i Bayrâmînin telkinlerine uyarak emrindeki kuvvetlerle Şebinka­rahisar ve Sivas’ı ele geçirdi. Daha son­ra da Ankara üzerine yürüdü ve şehri kuşattı. Ancak. IV. Murad’ın tahta çıkarılmasından sonra Sadrazam Hafız Paşa kumandasında sevkedilen kuvvetler, onu Kayseri yakınlarında Karasu mevki­inde mağlûp etti. Abaza, bu yenilgide askerinin çoğunu kaybetti ve Erzu­rum’a kaçıp kaleye kapanmak zorunda kaldı. Kısın bastırması üzerine takip edilemedi ve tekrar Erzurum beyler­beyliğine getirilerek kendisiyle anlaşma yoluna gidildiyse de o yeniçeri düşman­lığından vazgeçmedi. Hatta 1626’da Ahıska seferi dolayısıyla kendisinden yardım istendiği halde, bunu tuzak zannederek Erzurum Kalesi’nden âni bir çıkışla, Ahıska’ya giden orduya hü­cum etti ve birçok yeniçeri ile birlikte Dişlenk Hüseyin Paşa’yı da öldürdü. Bu­nun üzerine Sadrazam Halil Paşa asıl hedefi olan İran seferinden vazgeçerek Erzurum üzerine yürüdü. Ancak orduda yeterli sayıda kaledöğer topların bulun­maması ve şiddetli kışın bastırması üzerine geri dönmek zorunda kaldı. Ye­ni sadrazam Hüsrev Paşa’nın 1628’de düzenlediği sefer sonunda emân ile teslim olan Abaza, IV. Murad tarafın­dan affedilerek Bosna valiliğine tayin edildi. Böylece devleti yıllardır meşgul eden bir gaileye son verilmiş oldu. Aba­za daha sonra Tuna kumandanlığı ile Vidin valiliğine nakledildiği zaman Eflâk ve Boğdan voyvodalıklarıyla Dobruca Tatarları’ndan yardım alarak Lehistan’a akın­lar düzenledi (1633). Ancak tekrar isyan etmek gibi bir niyeti olduğu dedikodula­rı padişahın kulağına kadar gelince. Safer 1044’te (Ağustos 1634) idam edildi.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi