66.DİN DEĞİŞTİRME TİPLERİ

Din değiştirme sürecinde olduğu gibi din değiştirenlerin yapılarına ve din değiştirmelerinde etkili olan güdülere göre din değiştirme tiplerinden söz etmek mümkündür. Lofland ve Skonovd din değiştirme ve dindarlaşma üzerine yapılan araştırmaları değerlendirerek altı tip belirlemişlerdir. Bunlar; Entellektüel, mistik, deneysel, duygusal, yeniden uyanış ve cebrî (zorlama) tiplerdir. (akt.Köse, 2008, s.135).
Entellektüel tip, kendi dinini ve diğer dinleri araştırarak, ilahi kitabı ve dinle ilgili diğer kitapları okuyarak din değiştirir. Bu tiplerde kritik etme, sorgulama ve değerlendirme özelliği hâkimdir.
Mistik tip, kendini derinden etkileyen mistik bir tecrübe sonucunda din değiştirir. Bu tiplerde tasavvufi, mistik hareketlerden etkilenme daha çok görülür.
Deneysel (experimental) tip, “bir görelim, bakalım nasıl olacak?” yaklaşımıyla yeni dini denemeyi tercih eder. İbadetlere katılır. Din değiştirme kararını daha sonra verir.
Duygusal tipte, tercih edeceği dinin mensuplarına karşı duyulan özel sevgi ve hoşnutluk söz konusudur. Bulunduğu dine ve yeni girdiği dine mensup kişilerin davranışlarının, sıcaklığının etkisi ön plana geçer.
Yeniden uyanış tipi, daha çok din değiştirmeden önce herhangi bir etki ile (başından geçen dramatik bir olay, izlediği dini bir toplantı, konuşma vb.) dini duyguları harekete geçerek dindarlaşmaya karar verir. Bu karar dinden uzak bir hayat yaşayan kişilerde, etkilenme durumuna göre kendi dini değerlerine bağlılık şeklinde olabileceği gibi başka bir dine girme şeklinde de olabilir.
Cebrî (zorlama) tarzda din değiştirmeler, doğrudan doğruya beyin yıkama yöntemiyle çok ender olarak görülebileceği gibi, dolaylı olarak sosyal baskı ve zorlamalarla da olabilir.