16.Öznel Bir Gerçeklik Olarak Din

Belli bir ortamda dinin sembolleri ile karşılaşan bireyler onlarla girdikleri iletişime bağlı olarak, kendi kişisel dindarlıklarını oluştururlar. Kulağına ezanın okunmasıyla dinî olguyla karşılaşan bir Müslüman çocuğu, evde aile üyelerinin konuşma ve uygulamalarında yer aldığı şekliyle dinin tecrübesine sahip olur. Onun iç dünyasında öznel bir hayat olarak din yerini almaya başlar. Böylece dış dünyada var olan dinî olgular, bireylerin iç dünyasında da bir gelişme süreci içerisinde varlık ve yapı kazanırlar. Öznel bir gerçeklik olarak dini meydana getiren unsurlar da şunlardır.

Buna göre, bilimsel araştırmanın konusu olan dinî gerçekliğin bu iki farklı yönü, bir biriyle ilişkili olarak mevcut olurlar. Nesnel, bireyin dışında bir referansı, atıf kaynağı olmayan bir dinî inançtan söz edilemez. Bir Müslüman, içinde yaşadığı kültürün kendisine öğrettiği bir Allah’a inanç besler, onunla ilişki anında duygu ve heyecanlar duyar, ona dua ve ibadette bulunur. Bu öğrendiği dinî bilgilerine uygun dinî tasavvurlar ve yargılar geliştirir. Bu dinin kutsallarına saygı gösterir ve dinî törenlerine katılır.

Öte yandan, din insanın bütününe nüfuz eden bir etki gücüne sahiptir. Dinin insan tecrübesinin herhangi bir alanını boş bırakmaksızın bütününü kuşattığı görülmektedir. İnsanın bütün bir anlam dünyasını kuşatan dinî inanç ve değerler biliş, duyuş ve davranışın her türünde, bireysel ve ilişkisel tecrübelerimizin her alanında etkinlik gösterebilmektedir. Çok boyutlu bir varlık olan insanın her bir boyutunda dinin etki ve tezahürlerini görmek mümkündür. Dinî inancın, kişisel hayatın tüm öğelerini belirleyip, birleştirebilir bir özelliği vardır. Son zamanlarda din psikologlarının bireylerin dindarlığın ölçmek için gelişitirdikleri çok boyutlu ölçekler bu anlayışın bir sonucudur.