KISIRDÖNGÜ  

                      \

Sorunların ele alınış,
kuruluş veya tanım­lanış, aşamalarında yapılan bir yanlışlık dolayısıyla
sonuçta, yine, kalkılan nokta­ya dönülmesi durumuyla ortaya çıkan çö­zümsüzlük,
işin içinden cıkılamazhk duru+ muna kısır döngü adı verilir. Günlük ya? samda
çeşitli çözüm yollarına başvurul­muşken hep aynı noktaya ve çö2ümsü?£â-ğe
dönmek anlamında kullanılan bu de­yim, mantık ve hukuk kavramı olarak bi­raz
daha farklı bir anlam taşır ve îçerik.ba-kımından farklılık gösterir (Eskiden
‘fasit daire’ denirdi).

Mantık’ta, kısır
döngü, ispatlanması ge­reken bir varsayımı veya iddiayı, doğrudan doğruya kanıt
olarak ileri süren ku­surlu ve yanlış bir akıl yürütme biçimidir. Bir başka
deyişle, bir şeyi, bilinmesi ken­disine bağlı olan bir başka şeyle tanımla­mağa
kalkışmak diye tanımlanabilir. Bu süreç içinde, iki önermeden herbîri, an­cak
diğerinin açıklanabilmesi durumunda açıklığa kavuşabilecek demektir. Bir öner­menin
tanımında kullanılan ikinci bir önermenin tanımı için, eğer yine ilk öner­menin
tanımının yapılması gerekiyorsa, burada kısır döngü ortaya çıkmış olmakta­dır.
Mantıkçılar, bu kavramı tanımlar­ken, genellikle, mantıkla ilgili şu tanımla­mayı
örnek verirler:

“Yargı’yi iki
kavram arasında bir bağ kurmaktır’  
diye   tanımladıktan   sonra, eğer kavramı yargının bir bölümüdür
diye tanımlarsak, kısır döngü olur.” Burada yargı-(hüküm) kavramla; kavram
da yar­gıyla’ tanımlanmak istenmektedir ki, iki­sinden birinin bilinen bir
tanımı bulunma­dığından ve her ikisi de tanımlanmak için birbirine muhtaç
oldukları halde hiçbiri­nin açık tanımı yapılmadığından açık ve seçik  anlaşılabilir 
bir  çözüme’ gitmek mümkün
değildir. Kavram’dan yargıya, yargıdan kavrama gidilip durulacak ve böylece
içinden çıkılmaz, sonuçsuz bir döngü oluşmuş olacaktır. Basitleştirirsek,
bilinmeyen bir Ahmet’­ten ööz açıldığında “Ahmet kim?” diye so­ran
birine “Mehmed’in oğlu” yanıtı verilir­se, karşıdaki bu kez
“Mehmet kim?” soru­sunu sorduğunda, “Ahmet’in babası” diye
tanıtım yapılırsa, bu bîr kısır döngü olur. Gerçek bir tanıtım veya tanımlama
için ya Ahmet’in, ya da Mehmet’in bir başka yolla tanıtılması veya tanımlanması
gerek­lidir.

Hukuk’ta, yanlış
kurulmuşj olması dola­yısıyla içinden çıkılamayan sorunlar için

kullanılan kısır-döngü
deyimi, yanlış ve bozuk bir noktadan kalkılarak sorunların yanlış kurulmasından
ötürü yine baştaki noktaya dönülme durumunu anlatır. Ya­pılan açıklamalar,
sorunun aydınlatılması­na yetmemiştir. Çünkü, bilinmezler, baş­ka bilinmezlerle
aydınlatılmağa çalışılmıştır.

Bk. Mantık.