Dünya Edebiyatı

لا‎ Lamelif Harfi, Nedir, Harfinin Okunuşu, Anlamı, Hakkında Bilgi

Lamelif (لا) Arap alfabesinde lâm desteğine yazılmış sakin med harfi olan elifin aslı şekli.

Ana Sâmîce’de (Proto-Semitic/Common Semitic) sert ünsüz olarak kullanı­lan hemzenin (alef) zamanla yumuşayarak gerçek ses değerini yitirmesi neticesinde ortaya çıkan ve yumuşak elif, uza­tan elif (uzun fetha) olarak bilinen sesi ta­rihî seyir içinde hemzeden ayırıcı işaretle gösterme teşebbüsleri olmuştur. Uzatan elifin lâm desteği eşli­ğinde gösterilmesi bunlar arasındadır. İçerisinde lâmelifin bulunduğu bilinen en eski kitabe Reinier Dussaud’nun keşfet­tiği, Nabatî alfabesiyle yazılmış olan ve I. İmruülkays’tanlImruülkaysb.Amr; söz edilen Dımaşk civarındaki Nemâre kitâbesidir. Bundan sonra gelen ve yine Dı­maşk civarındaki Zeb(e)d, Harran, Ümmü’l-Cimâl kitabelerinde de bu harfe rast­lanır.

Lâmelif, sanıldığının aksine lâm ve elif­ten oluşan birleşik bir harf olmayıp lâm desteğine yazılmış sakin med elifinden ibaret bir tek harftir. Harfleri ortaya ko­yanın amacı, onların birbiriyle nasıl terkip oluşturduğunu göstermek değil aksine her harfi müstakil olarak belirlemektir. Böyle olmasaydı diğer bütün harflerin de birbiriyle terkip keyfiyeti verilirdi. Müberred ve İbn Cinnî gibi âlimler bu görüşte­dir. İbn Cinnî lâ­melif ifadesinin, alfabe harfleri hakkında bilgisi yetersiz kimselerin söyleyişi veya öğretme kolaylığı için öğretmenler tara­fından kullanılan yanlış bir tabir sayıldığı­nı, doğrusunun bâ (u).tâ (ü) gibi lâ (y) olduğunu kaydeder. Harf adları belirlenirken adın ilk sesinin o har­fin sesini göstermesi esas alınmıştır. Elif daima sakin bir harf olduğu için onunla başlayan ve sesini hissettiren bir adın teşkil edilmesi mümkün olmadığından buna imkân veren vasıl harfi olarak başı­na fethalı bir lâm getirilmek suretiyle lâ adı elde edilmiş ve bununla vasıl lamın­dan sonra elifin uzun “â” sesi hissettiril­miş ve korunmuştur.

Lâ edat olarak düşünüldüğü takdirde “inne” ve “leyse” gibi amel eder, mutlak olumsuzluk bildirir, atıf veya cevap harfi durumunda bulunur; ayrıca nehiy ve zi­yade harfi olarak da kullanılır.

TDV İslâm Ansiklopedisi